Η Κωπαΐδα γίνεται πάλι λίμνη- καταστροφή των αποστραγγιστικών έργων των Μινύων

Η εξαφάνιση των Μινυών και του πολιτισμού τους, σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, συνδέεται με την καταστροφή των έργων τους από το Θηβαίο Ηρακλή.

 Στην Ογχηστό, πόλη στη μεριά της Κωπαΐδας, γίνονταν τελετές προς τιμή του Ποσειδώνα. Στο εκεί ιερό είχε συρρεύσει πολύς κόσμος. Ανάμεσά τους, ο Κλύμενος, ο βασιλιάς του Ορχομενού, με τους δικούς του και ο Θηβαίος Μενοικέας με την συνοδεία του. Κάποια στιγμή και κάτω από περίεργες συνθήκες, ο ηνίοχος του Μενοικέα, Περιήρης, πέταξε μια πέτρα που βρήκε τον Κλύμενο στο κεφάλι. Ο βασιλιάς μεταφέρθηκε ετοιμοθάνατος στον Ορχομενό. Πεθαίνοντας, όρκισε τον πρωτότοκο γιο και διάδοχό του, Εργίνο, να εκδικηθεί τους Θηβαίους. Ο Εργίνος κίνησε πόλεμο εναντίον της Θήβας, νίκησε και υποχρέωσε τους Θηβαίους να του δίνουν κάθε χρόνο εκατό βόδια ως φόρο υποτέλειας.
Όμως, μια φορά που οι άνθρωποι του Εργίνου πήγαιναν στη Θήβα να παραλάβουν τα εκατό βόδια, συναντήθηκαν με τον Ηρακλή. Θηβαίος ο ήρωας, μόλις έμαθε ποιοι είναι και πού πάνε, τους πήρε στο κυνήγι. Τους πρόλαβε και τους έκοψε μύτες και αφτιά, έδεσε πισθάγκωνα τα χέρια τους, έφτιαξε με τις κομμένες μύτες και τα κομμένα αφτιά ένα περιδέραιο, το πέρασε στον λαιμό ενός από αυτούς και τους έστειλε πίσω να πουν στον Εργίνο ότι αυτός ήταν ο φόρος.
Όταν ο Εργίνος είδε τους ανθρώπους του σ’ αυτό το χάλι, έστειλε πρέσβεις στην Θήβα και ζήτησε να του παραδοθεί ο δράστης. Διαχειριστής της εξουσίας ήταν τότε ο Κρέοντας, ο γιος του Μενοικέα. Το σκεφτόταν να το κάνει. 
Ο Ηρακλής όμως φόρεσε μια πανοπλία, δώρο της Αθηνάς, και βγήκε να αντιμετωπίσει τον εχθρικό στρατό. Κατά μια εκδοχή, τον συνόδευαν οι συνομήλικοί του που χρησιμοποίησαν όπλα αναθήματα στους ναούς, καθώς ο Εργίνος τους είχε από παλιά αφοπλίσει. Κατ’ άλλη εκδοχή, ο Ηρακλής μπήκε επικεφαλής του θηβαϊκού στρατού.
Ό,τι κι αν έγινε, το φοβερό ιππικό του Ορχομενού επήλθε εναντίον των Θηβαίων. Ο Ηρακλής έφραξε αμέσως τις καταβόθρες που απορροφούσαν τα νερά των ποταμών κι έκανε να πλημμυρίσει ο κάμπος της Κωπαΐδας. Το ιππικό δεν μπορούσε πια να τους απειλήσει. Στη μάχη σώμα με σώμα, που ακολούθησε, ο ημίθεος σκότωσε τον Εργίνο, κατά μία εκδοχή, ή τον υποχρέωσε να δίνει αυτός φόρο στη Θήβα, κατά μιαν άλλη. Ό,τι κι αν έγινε, το βέβαιο είναι ότι έπαψε να υπάρχει ο κάμπος στην Κωπαΐδα. Γι’ άλλη μια φορά, δημιουργήθηκε λίμνη.

Ο Ηρακλής έφραξε με πέτρες και δέρματα ζώων την καταβόθρα που είχαν φτιάξει οι Μινύες στο Νέο Κόκκινο. Με το τέχνασμα αυτό ο Ηρακλής κατάφερε να καταστρέψει, σιγά σιγά όλα, τα αποξηραντικά έργα, που με τόση τέχνη είχε φτιάξει ο βασιλιάς Ορχομενός. Πιθανότατα το σφράγισμα του σπηλαίου, η υπερχείλιση και η πλημμύρα της πεδιάδας να έγινε γύρω στο 13^ο αι. π.Χ.

 Σύμφωνα με έναν μύθο, ο Ηρακλής έδωσε μια γροθιά στην οροφή της καταβόθρας και ξεκόλλησε ένα κομμάτι της και έφραξε την είσοδο. Πηγαίνοντας σήμερα στην Μεγάλη Καταβόθρα μπορεί κανείς να δει  τη Γροθιά του Ηρακλή στην οροφή καθώς και το κομμάτι που έπεσε και την έφραξε την είσοδο. 

Ο Ηρακλής θεωρείται ο μεγάλος υδραυλικός μηχανικός της εποχής του οποίου οι περισσότεροι άθλοι έχουν σχέση με υδραυλικά έργα, όπως η εκτροπή του Αχελώου, οι Στυμφαλίδες Όρνιθες στη λίμνη Στυμφαλία, στο Φενεό της Κορινθίας, οι στάβλοι του Αυγείου, η Λερναία Ύδρα στο Άργος κ. ά.

Ο μυθικός Ηρακλής και η καταστροφή που προκάλεσε πρέπει να συνδέονται με κάποια σεισμική δραστηριότητα της εποχής, που οδήγησε στην κατάρρευση της οροφής της εισόδου του σπηλαίου και την πτώση τεράστιων ογκολίθων που τους βλέπουμε ακόμη και σήμερα όταν επισκεφτούμε το σπήλαιο. Οι σεισμοί που ακολούθησαν πιθανόν να έφραξαν τις καταβόθρες και επί πλέον το έργο να παραμελήθηκε, όπως η συντήρηση των καναλιών, των αναχωμάτων αλλά και άλλων απαραίτητων έργων, μ’ αποτέλεσμα η πεδιάδα να μετατραπεί σε λίμνη.

  Μια παλιά παράδοση της περιοχής εξηγεί ότι «δύο αδέρφια γίγαντες κατείχαν αυτόν τον τόπο. Ο ένας ήταν βοσκός και είχε τα βουνά ενώ ο άλλος ήταν γεωργός και δούλευε τα χωράφια στον κάμπο. Μάλωσαν τ’ αδέλφια και ο βοσκός βούλωσε τα ανοίγματα με μαλλιά από τα πρόβατα. Έτσι, σχηματίστηκε η λίμνη».

Μεγάλη Καταβόθρα ή Σπηλιά του Ηρακλή στο Νέο Κόκκινο φωτ. Μαζαράκης " Κωπαίδα"