Εκδρομή στην αρχαία Ελευσίνα

Βάλτε τους ελληνικούς μύθους στην ζωή σας

Το βιβλίο του Γάλλου φιλοσόφου, Λικ Φερί, «Η σοφία των μύθων» μεταφράστηκε με λίγα χρόνια καθυστέρηση στα αγγλικά, σαν ένα μάθημα προς ενηλίκους που θέλουν να ζήσουν καλύτερα. Ασχετα αν η ιδέα του ξεκίνησε από το προσκεφάλι των παιδιών του, τότε που αντί για μάγισσες τους έλεγε κάθε βράδυ ιστορίες για τον Ηρακλή και τον Οιδίποδα.

Τον Γάλλο φιλόσοφο Λικ Φερί τον έχουμε ταυτίσει με τον νόμο που απαγορεύει στους Γάλλους μαθητές και μαθήτριες να φορούν στο σχολείο σύμβολα της θρησκευτικής τους πίστης. Ηταν τότε υπουργός Παιδείας (2002-2004) της δεξιάς κυβέρνησης Ζαν-Πιερ Ραφαρέν. Εξαιρετικός ο νόμος, μακάρι να ισχύσει κάποτε και στα δικά μας σχολεία, όπου όλοι σταυροκοπιούνται από το πρώτο μέχρι το τελευταίο κουδούνι.

Δεν είναι, όμως, σήμερα αυτό το θέμα μας, αλλά ένα άλλο, από αυτά για τα οποία κάθε Ελληνας, δεξιός και αριστερός, πετάει τη σκούφια του. Το βιβλίο του «Η σοφία των μύθων: πώς η ελληνική μυθολογία μπορεί να αλλάξει τη ζωή σας» («The Wisdom of the Myths: How Greek Mythology Can Change Your Life») μόλις κυκλοφόρησε στην αγγλική γλώσσα, συνεπώς θα αποκτήσει πολύ μεγαλύτερη αίγλη από όση του χάρισε η γαλλική του έκδοση πριν από λίγα χρόνια («La Sagesse des Mythes»). Ηδη η «Guardian» του αφιέρωσε μια μεγάλη και απολαυστική κριτική. Εμείς ως τυχεροί το έχουμε (ή θα μπορούσαμε να το έχουμε) στις βιβλιοθήκες μας, αφού κυκλοφόρησε από το «Πλέθρον» το 2010 («Μαθαίνοντας να ζούµε: η σοφία των µύθων»).

Ο Λικ Φερί συνήθιζε να κοιμίζει κάθε βράδυ τις κόρες του, την 8χρονη Λουίζ και την 9χρονη Κλάρα, με διηγήσεις από την ελληνική μυθολογία. «Οι ιστορίες με μάγισσες ή τα παραμύθια των Γκριμ διασκεδάζουν τα παιδιά, που λατρεύουν τις τρομακτικές ιστορίες, κυρίως όταν τις ακούνε από τους γονείς τους. Σκέφτηκα ότι το να τους διηγούμαι τα μεγάλα κείμενα ήταν το καλύτερο δώρο που θα μπορούσα να τους κάνω, ο καλύτερος τρόπος να τις κάνω να πάρουν αποστάσεις από την κοινωνία της κατανάλωσης, το ζάπινγκ, τα ηλίθια κινούμενα σχέδια», εξηγεί. Κάτι ανάλογο είναι, τηρουμένων των αναλογιών, και το βιβλίο του. Δεν περιορίζεται, φυσικά, στην παράθεση πολλών ελληνικών μύθων, άλλοτε επί μακρόν, άλλοτε σε συντομία. Στην πραγματικότητα είναι ένα από αυτά τα βιβλία που συνηθίζουμε να ειρωνευόμαστε γιατί μας δίνουν συμβουλές για τη ζωή μας. Θα μπορούσε να λέγεται και «Oι ελληνικοί μύθοι για τους ενηλίκους», επιμένει η «Γκάρντιαν».

«Ο Φερί ανασύρει το βαθύτερο νόημα των μύθων για να υποστηρίξει ότι μας διδάσκουν πώς λειτουργεί ο κόσμος και ποια είναι η θέση μας, εμάς των θνητών, μέσα σ” αυτόν. Οι ιστορίες του Ορφέα, το έγκλημα και η τιμωρία του Σίσυφου και η μοίρα του Αχιλλέα αντανακλούν το χάσμα που μας χωρίζει από τους αθάνατους θεούς με έναν τρόπο εντελώς ξένο προς τις σημερινές, σωτηριολογικές θρησκείες, που προπαγανδίζουν, αντίθετα, τη μετά θάνατο ζωή, την ομοιότητά μας με το θείο και την εγγύτητά μας με αυτό». Με άλλα λόγια, καταλήγει η εφημερίδα, ο Λικ Φερί είναι μια «πιο φιλοσοφημένη και γαλλική βερσιόν του Ρίτσαρντ Ντόκινς».

Υπάρχει ένα άκομα ενδιαφέρον στοιχείο: Ο Γάλλος φιλόσοφος φιλοδοξεί να ξανασυνδέσει τους Δυτικούς αναγνώστες του με τους ελληνικούς μύθους, ανησυχώντας που συνεχώς τους αναφέρουν στην καθημερινή τους ομιλία χωρίς στην πραγματικότητα να τους γνωρίζουν. Τι σημαίνει, ας πούμε, χίμαιρα και ηράκλειο έργο και άγγιγμα του Μίδα και Δούρειος Ιππος; Επίσης προσπαθεί να αποδείξει ότι η μεταφορά τους σε κάθε ξένη γλώσσα πολλές φορές έχει καταντήσει κλισέ και λάθος.

Για παράδειγμα: η Κασσάνδρα είναι για μας κάποιος-α που πάντα βλέπει να έρχονται καταστροφές και χάος, ενώ στην πραγματικότητα είναι εκείνος-η που όλοι αγνοούν τις προειδοποιήσεις του, ενώ αποδεικνύονται πάντα αληθινές. Αλλο παράδειγμα; Ο μύθος του Οιδίποδα, που η ψυχανάλυση συρρίκνωσε στην τάση των μικρών αγοριών να θέλουν να σκοτώσουν τον μπαμπά τους και να παντρευτούν τη μαμά τους. «Ο Οιδίπους σκοτώνει τον πατέρα του και παντρεύεται τη μητέρα του χωρίς να γνωρίζει ποιοι είναι. Στην πραγματικότητα πληρώνει τα δικά τους σφάλματα, αυτός δεν έχει καμιά ευθύνη», γράφει.

Το βιβλίο του Λικ Φερί ξεκινά από το άλφα, τη «Θεογονία» του Ησίοδου, και τελειώνει μετά από 300 σελίδες με την αυτοκτονία της Αντιγόνης. Και φυσικά, ως καλός Γάλλος, δεν ξεχνά να αναγνωρίσει το πόσο τον έχει επηρεάσει ο μέγας Ζαν-Πιερ Βενσάν και κυρίως το βιβλίο του «Το σύμπαν, οι θεοί, οι άνθρωποι» (κι αυτό εμείς οι Ελληνες το έχουμε στα πόδια μας, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη).

Επιμ.: Β. Γεωργ.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών