Εύτρηση

Η αρχαία Εύτρηση βρίσκετε στα δεξιά του δρόμου Λεύκτρα - Μελισσοχώρι, περίπου 2 χλμ. από τα Λεύκτρα, σε χαμηλό λόφο 200μ. από τον αυτοκινητόδρομο.
Η περιοχή της Εύτρησης ανασκάφηκε την περίοδο 1924-1927. Η αρχαιολογική έρευνα έδειξε πως η πόλη κατοικείται από την νεολιθική εποχή, κατά τους οποίους ο οικισμός δεν ξεπερνούσε το επίπεδο του μικρού χωριού. Άκμασε ιδιαίτερα στο τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου οπότε και οχυρώνεται αντίστοιχα με τα σημαντικά ανακτορικά κέντρα της εποχής. Λίγο πριν το τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου εγκαταλείπεται για άγνωστους λόγους. Εποικίστηκε πάλι τον 6ο αιώνα από την γειτονική πόλη των Θεσπιών και η νέα πόλη επιβίωσε μέχρι τους Ρωμαϊκούς χρόνους.

Μέρος της ακρόπολης της Εύτρησης

Τα ευρήματα κατά τις ανασκαφές αποκαλύφτηκαν  πολλοί τάφοι (κιβωτιόσχημοι, απλοί τάφοι, λάκκοι, ταφές σε πίθους). Βρέθηκαν αναθήματα, χάλκινα και πήλινα προς τιμήν του Ευτρησίτη Απόλλωνα, τα οποία  χρονολογούνται στον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ.

Στην νότια κλιτύ του λόφου υπάρχουν ενδείξεις για την παρουσία άλλου ιερού, χωρίς στοιχεία για την πατρότητά του. Βρέθηκε η θεμελίωση του, χωρίς αρχιτεκτονικά μέλη. Στα βορειοανατολικά του λόφου αποκαλύφτηκε τμήμα τείχους, το οποίο οι πρώτοι ανασκαφείς θεώρησαν οχυρωματικό περίβολο. Η ανωδομή του τείχους υποδεικνύει ότι οικοδομήθηκε στα μέσα του 4ου αιώνα. Μερικές οικίες των κλασικών χρόνων παρατηρήθηκαν στη δυτική πλευρά του λόφου. 

Στήλος της Γεωγραφικής Υπηρεσία

Ό,τι έχει απομείνει από την αρχαία Εύτρηση στο λόφο

Σφραγίδα της  Γεωγραφικής Υπηρεσίας

Λόφος της ακρόπολης της Εύτρησης

Κρεύσις ή Κρέουσα, η σημερινή Λιβαδόστρα - 5η συνάντηση, 23-2-2018

Κρεύσις κατά τον Παυσανία – Κρεόυσα κατά τον Στράβωνα και Riva d’ ostria =Το Πέρασμα του Λίβα = Λιβαδόστρα κατά τους Καταλανούς

Είναι μια παραθαλάσσια στενή κοιλάδα ανάμεσα στις βραχώδεις απότομες πλαγιές του Κορομπιλιού και του Κιθαιρώνα, μετά τα Λεύκτρα. Στην ανατολική πλευρά διαρρέετε από τον ποταμό της Ωερόης. 

Η Κρεύση ήταν λιμάνι των Θεσπιέων. Ο Παυσανίας επισκέφτηκε την Κρεύση από την Πελοπόννησο και γι’ αυτό αναφέρει ότι ο πλους από την γίνεται με στροφές και δεν είναι γαλήνιος, ακρωτήρια προβάλλουν στα ανοικτά, ώστε να μην μπορεί να πλεύσει κανείς σε ίσια γραμμή, ενώ ταυτόχρονα από τα βουνά πλέουν άνεμοι βίαιοι. Φτάνοντας εκεί δεν βρήκε κάτι αξιόλογο εκτός από ένα γύψινο άγαλμα του Διονύσου διακοσμημένο με χρώματα.

 Το ποτάμι της  Ωερόης. Πηγάζει δυτικά της πόλης των Ερυθρών, στη τοποθεσία «Βεργούτιανη» όπου βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Άννας. Η αρχαία ονομασία ήταν η πηγή της Άρτεμης. Το μήκος του ποταμού είναι 23 χλμ. και η πεζοπορία μέσα στην κοίτη του αποτελεί μια ονειρώδη περιπέτεια και εντυπωσιάζει με τη πυκνότητα των φυτών και τη ποικιλία των βοτάνων. Κατά τη μυθολογία η Ωερόη ήταν κόρη του βασιλιά Ασωπού των Πλαταιών.

Οι Καταλανοί το 1300 μ.Χ την ονόμαζαν Riva d’ ostria που σημαίνει   "Το Πέρασμα του Λίβα" μεταφρασμένο σήμερα λαϊκά Λιβαδόστρατα. Η αρχαία Κρεύσις την περίοδο ακμής της αριθμούσε περισσότερο από 3.000 κατοίκους.  Εδώ ο Επαμεινώνδας έφτιαξε νεώριο για την ναυπήγηση 50 πολεμικών καραβιών (τριήρεις) μετά την Μάχη των Λεύκτρων, με σκοπό την κατάκτηση των θαλασσίων οδών του Ιονίου πελάγους. Πολλά στοιχεία για το λιμάνι της Λιβαδόστρας βρίσκονται στα αρχεία της Βενετίας του 14ου αιώνα.

 

Ακρόπολη της Κρεύσιδος στο Κορομπίλι

 

Διατηρείται σε καλή κατάσταση το οχυρωματικό τείχος με πύργους του 4ου αι. π.Χ. αρχικού μήκους περί τα 300 μ. Μέρος του τείχους καταστράφηκε όταν διανοιγόταν ο δρόμος για την παραλία. 

 Πύργος  Σίζι ή Λιβαδώστρας

Η βάση του πύργου έχει διαστάσεις 7x7μ. Το πάχος των τοίχων είναι 1,70μ. Το ανώτερο σωζόμενο ύψος είναι 12 μέτρα. Από τον πύργο στέκεται όρθιος μόνο ο βορειοανατολικός τοίχος του που σώζεται μέχρι τις επάλξεις.

Είναι ο μόνος πύργος στη Βοιωτία που έχει (ή διατηρεί) επάλξεις. Διακρίνεται και μέρος του στηθαίου. Στον πρώτο όροφο του πύργου διακρίνεται η τοξωτή θύρα εισόδου με άνοιγμα 1 μέτρο.

Κάστρο Κρεύσις

Εκβολές του ποταμού της Ωρεόης στον κόλπο της Ωρεόης ή Λιβαδόστρας

Λεύκτα, Φρυκτωρία Λεύκτρων

Τα Λεύκτρα ήταν μικρή βοιωτική πόλη, χτισμένη σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από την αρχαία Ομηρική πόλη Εύτρησις και σε υψόμετρο 375 μέτρων. Έγινε κυρίως γνωστή για την ιστορική μάχη των Λεύκτρων μεταξύ των Θηβαίων και των Σπαρτιατών, το 371 π.Χ. Νικητές ήταν οι Θηβαίοι. Βασιλιάς της Σπάρτης ήταν ο Κλεόμβροτος Α'. Σ' αυτή τη μάχη αναδείχτηκε η εξαίρετη προσωπικότητα καθώς και οι διοικητικές ικανότητες του Επαμεινώνδα. Σε απόσταση μόλις ενός χιλιομέτρου από το χωριό υπάρχει μνημείο αφιερωμένο σε αυτή τη μάχη (Τύμβος).

 Από ένα αρχαίο βοιωτικό νόμισμα πληροφορούμαστε για τη μορφή των τροπαίων: πάνω σε ένα στύλο στερεωνόταν μία πανοπλία από τα όπλα που αφαιρέθηκαν από τους ηττημένους αντιπάλους.

Διατηρείται το λίθινο κυλινδρικό βάθρο του μνημείου, το οποίο αναστηλώθηκε στο μέρος που βρέθηκε κατά το μεγαλύτερο τμήμα του. Το ύψος του βάθρου είναι υποθετικό. Επιστέφεται από διάζωμα τριγλύφων και μετοπών και σειρά λίθινων ανάγλυφων ασπίδων. Πάνω στο βάθρο ήταν στημένο το κυρίως τρόπαιο. Το 1958 ο αρχιτέκτων-αρχαιολόγος Αν. Ορλάνδος πραγματοποίησε ανασκαφή στη θέση Μάρμαρα Λεύκτρων και εντόπισε τμήματα από το βάθρο του τροπαίου (τρίγλυφα και μετόπες και λίθινες ανάγλυφες ασπίδες). 

Ο Αν.Ορλάνδος αναστήλωσε επίσης το μνημείο στη σημερινή του μορφή. Μετά την αναστήλωσή του βρέθηκε μία ακόμα λίθινη ασπίδα και τμήμα τριγλύφου σε αγρό της περιοχής Λεύκτρων.

Φρυκτωρία Λεύκτρων

Φρυκτωρία

Για να βρει κανείς τη φρυκτωρία παίρνεις  το δρόμο Λεύκτρων – Κρέουσας (Λιβαδόστρα), στην κορυφή του όρους Κορομπίλη στρίβεις δεξιά στο χωματόδρομο προς το εξωκλήσι του Αγίου Μάμα, και σε απόσταση 1600 μ. θα βρεθείς σε μια επίπεδη περιοχή όπου βρίσκεται το εξωκλήσι.  Νοτιανατολικά αυτού και σε απόσταση 200μ. βρίσκεται η φρυκτωρία.

Θέα από τη φρυκτωρία- στο βάθος Θεσπιές- Λιοντάρι

αρχαίοι λίθοι της φρυκτωρίας τοιχισμένοι στο εξωκλήσι

αρχαίοι λίθοι στο προσκυνητάρι

Θέα στο Κορινθιακό Κόλπο

Φρυκτωρία Λεύκτρων

Τίφα ή Τίφαι ή Σίφαι - η σημερινή Αλυκή

Η Τίφα ή Τίφαι ή Σίφαι , όπως συνηθέστερα λεγόταν, χρησίμευε ως λιμάνι των Θεσπιών από τον 6^ο αι. π.Χ.  Στην Τίφα υπήρχε ένα Ηράκλειο ιερό και οι κάτοικοί της έκαναν κάθε έτος γιορτή προς τιμή τού Ηρακλή.  

Δεξιά του οικισμού της Αλυκής δεσπόζει σε λόφο ο οχυρωτικός περίβολος των Σιφών, που χρονολογείται από τον 4^ο αι. π.Χ.  Στην ακρόπολη των Αρχαίων Σιφών (σημερινή Αλυκή) έχει βρεθεί σποραδικά κεραμεική διαφόρων περιόδων των προϊστορικών και ιστορικών χρόνων, που δηλώνει μακρά κατοίκηση του χώρου. Περίοδοι ακμής θεωρούνται ο 4ος αιώνας π.Χ. -οπότε οχυρώθηκε η ακρόπολη και η κάτω πόλη στα νότια της ακροπόλεως- και τα ρωμαϊκά αυτοκρατορικά χρόνια (1ος - 2ος αιώνας μ.Χ.) Το οχυρωματικό τείχος της ακροπόλεως διατηρείται σε ικανοποιητικό μήκος και ύψος και ενισχύεται από έξι πύργους. Σώζονται τρεις πύλες, από τις οποίες η κύρια είναι κοντά στην παραλία.

Ο Τίφης του Αγνίου ήταν ο πρώτος στον κατάλογο των αργοναυτών και αυτός ο οποίος κατάφερε να σώσει το καράβι στις Συμπληγάδες Πέτρες. Υπάρχει παραλλαγή του μύθου που θέλει την Αργώ,το καράβι που μετέφερε τον Ιάσονα στην Αργοναυτική εκστρατεία να κατασκευάστηκε στο επίνειο των Θεσπιών, την Σίφα, από τον Άργο,  ναυπηγό από τις  Θεσπιές. Στα Αργοναυτικά του Απολλώνιου παρουσιάζεται ο Τίφυς από τάς Σίφας ικανότατος στην οδήγηση του πλοίου, βοηθούμενος από τα αστέρια και τον Ήλιο και δεινότατος στο να προβλέπει τις καταιγίδες.

• Η πόλη Τίφα ετυμολογείται από το τίφος = βάλτος, τέλμα, λέξη που χαρακτηρίζει την περιοχή της Αλυκής.

• Η ορθογραφία Σίφα , όμως μας παραπέμπει σε ένα σιφώνιο, όργανο μεταφοράς υγρών. Πράγματι η περιοχή λειτουργεί ως σιφώνιο, με τη μεταφορά υδάτων από τη θάλασσα, προς τη στεριά, όπου σήμερα η έκταση της αλυκής.

• Η ονομασία Τύφα ίσως να σχετίζεται με τον Τυφώνα
  
  
  
  

  Στην Τίφα βρέθηκε επιτύμβια στήλη στην οποία  εικονίζεται μια νέα γυναίκα, προφανώς  η νεκρή, που κρατάει το μικρό της παιδί στα γόνατα,  και συγκρατεί τη βουβή θλίψη  για τον αποχωρισμό από τους οικείους της. Χρονολογείται τον 4^ο αι. π.Χ.  Βρίσκεται στο αρχαιολογικό Μουσείο της Θήβας

   

Τείχη του κάστρου δίπλα στα σπίτια

 

επιτύμβια στήλη

 

τ΄απομεινάρια του αρχαίου λιμανιού

Σχεδιάγραμμα λιμανιού

Δίπυλο του κάστρου στην ακρογιαλιά