Τρίτη 29 Δεκεμβρίου 2020

Αθήναι και Ελευσίς - αρχαίες παραλίμνιες πόλεις της Κωπαΐδας

 Σύμφωνα με τον Παυσανία (9,24,2) και τον Στράβωνα ( 9,406) κοντά στην Αλίαρτο και πλησίον των εκβολών του Τρίτωνα ποταμού στην Κωπαΐδα υπήρχαν στην αρχαιότητα δυο πολίχνες, οι «Αθήναι», που όπως δείχνει το όνομά της ήταν αφιερωμένη στη Θεά Αθηνά και η «Ελευσίς». Ο ποταμός Τρίτωνας αναγνωρίζεται σ' ένα μικρό ρέμα κοντά στο χωριό Σωληνάρι, ανάμεσα Αλιάρτου και αρχαίας Κορώνειας. 

Οι Αθήναι και η Ελευσίς  κατακλύστηκαν ένα χειμώνα από τα νερά της λίμνης και αφανίστηκαν. Εικάζεται ότι οι κάτοικοι των Αθηνών με αρχηγό το Λέβαδο  εγκαταστάθηκαν στη δεξιά όχθη του ποταμού Έρκυνα, γιατί στην αριστερή όχθη ήταν το άλσος του Τροφωνίου,  και έκτισαν την νέα τους πόλη, δίνοντάς της το  όνομα του Λέβαδου, Λεβάδεια - Λιβαδειά. Όσο για το Λέβαδο το μόνο που γνωρίζουμε  είναι ότι η σύζυγός του ήταν η Λαοδίκη. 

Σύμφωνα με τον Παυσανία  αρχικά η "Λεβάδεια"  ήταν κτισμένη ψηλά και ονομαζόταν Μίδεια. Ερχόμενος ο Λέβαδος,  "Λεβάδου δε εξ Αθηνών... αφικομένου"  δεν υπονοεί οπωσδήποτε ότι ο Λέβαδος ήλθε από το "κλεινόν άστυ",εγκαταστάθηκε χαμηλά και ίδρυσε την  Λεβάδεια. Στην καινούρια πόλη εγκαταστάθηκαν κάποια στιγμή και οι κάτοικοι της Μίδειας. Η Μίδεια χρωστάει το όνομά της στην Νύμφη του Ελικώνα Μίδεια,η οποία  είχε αποκτήσει με τον Ποσειδώνα  έναν γιο τον Ασπληδόνα, οικιστής της αρχαίας Μινυακής πόλης Ασπληδόνα. Πατέρας του Ασπληδόνα ήταν ο Ποσειδώνας.

 

Ο Στράβων ( 9, 413)αναφέρει για τη Μίδεια ότι ήταν παραλίμνια πολίχνη, η οποία κατακλύστηκε από την Κωπαΐδα σε μια πλημμύρα και καταστράφηκε μαζί με την Άρνη. Ο Στράβων ίσως  θα άκουσε, μιας και δεν επισκέφτηκε ποτέ τη Λιβαδειά,  ότι αυτοί που κατοίκησαν την Λιβαδειά ήσαν πρώην κάτοικοι της Μίδειας, πράγμα που είναι αληθές και μας το δηλώνει  ο Παυσανίας. Θα άκουσε επιπλέον ότι οι κατοικήσαντες τη Λιβαδειά ήταν πλημμυροπαθείς, αλλά δεν μπορεί να ναι οι κάτοικοι της Μίδειας μιας και αυτή βρίσκεται μακριά και ψηλά από τη λίμνη και άρα δεν μπορούσε να έχει πλημμυρίσει, άρα μόνο οι κάτοικοι των Αθηνών της Κωπαΐδας είναι πλημμυροπαθείς.  Από όσα αναφέραμε βγαίνει το συμπέρασμα ότι Ο Λέβαδος και ο κόσμος που τον ακολούθησε προέρχονταν από την πολίχνη των Κωπαϊδικών Αθηνών.

  Ο γεωγράφος Στράβων  (9,2,18) αναφέρει ότι τον καιρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν ο μηχανικός Κράτης από την Χαλκίδα άνοιγε τάφρους για την αποξήρανση της λίμνης, στέγνωσαν οι τόποι και εμφανίστηκαν ερείπια του υποτιθέμενου αρχαίου Ορχομενού και των πόλεων Ελευσίς και Αθήνα που έλεγαν ότι τις είχε κτίσει ο Κέκροπας, τον καιρό που η Βοιωτία λεγόταν Ωγυγία. Αργότερα χάθηκαν πάλι στα νερά της Κωπαϊδας.

Βιβλιογραφία: 

Παυσανίας: Βοιωτικά 

Στράβων

Σπ. Φλώρου: Λεβαδειακή τριλογία