Τα Θεοφάνια: οι καθαρμοί των αρχαίων και οι αγιασμοί.

Λίμνη Ρειτών η Κουμονδούρου

Οι  πρόγονοί μας τελούσαν το Τελουργικό του καθαρμού στα ποτάμια της χώρας μας. Οι υποψήφιοι προς μύηση  στα Ελευσίνια Μυστήρια περνούσαν από το στάδιο του καθαρμού στον Ιλισό και Κηφισό ποταμό. Για την μετάβαση από την Αθήνα στην Ελευσίνα είναι ο ίδιος ακριβώς δρόμος που ακολουθούσαν οι πρόγονοί μας. Η πομπή ξεκινούσε από την Ακρόπολη, από όπου έπαιρναν το άγαλμα του Διονύσου  και κατέληγε στην Ελευσίνα. Προπορεύονταν οι «πεπλοφόρες» νεαρές παρθένες και ακολουθούσαν οι Μύστες με το άγαλμα. Στη διασταύρωση του δρόμου με τον Κηφισό  γινόταν ετελείτο το μυστήριο του Καθαρμού, τελετουργικό ανάλογο με τη βάπτιση  του Ιησού στον Ιορδάνη. Επίσης καθαρμοί γινόταν τόσο στη θάλασσα όσο και στη λίμνη των Ρειτών, εκεί   που σήμερα πέφτουν τα απόβλητα των Ελληνικών Πετρελαίων, στο Σκαραμγκά. 

Υπήρχε συνήθεια στην αρχαιότητα να ραντίζονται τα άτομα,  τα σπίτια αλλά και άλλους χώρους, προκειμένου να καθαρθούν χρησιμοποιώντας κλωνάρια βασιλικού. Οι πρόγονοί μας δεν υπέβαλλαν μόνο τους εαυτούς τους σε καθαρμό στη θάλασσα αλλά με αυτήν αγίαζαν τα αγάλματα, και τα ιερά τους σκεύη. Αυτό γίνεται και σήμερα σε πολλά μέρη της Ελλάδας, μετά τη ρίψη του σταυρού στη θάλασσα ή στα ποτάμια, οι γυναίκες παίρνουν αγιασμένο νερό και πλένουν τα ιερά τους σκεύη, εικόνες, σταυρούς…Το έθιμο αυτό κρατά από την αρχαιοελληνική γιορτή των Ιερών Πλυντηρίων όπου γινόταν κατάδυση του ιερού ξόανου της θεάς Αθηνάς, με πανηγυρική πομπή στην ακτή του Φαλήρου.

Σπήλαιο Λειβηθρίδων Νυμφών Κορώνειας

Ο Παυσανίας αναφέρει ότι «40 στάδια από την Κορώνεια, στο Λιβήθριον όροςυπάρχουν δυο πηγές, η μία είναι η Λιβηθριάδα και η άλλη η Πέτρα τις έχουν δώσει τη μορφή γυναικείων μαστών που βγαίνει από αυτές νερό, όπως από τους μαστούς το γάλα». Το Σπήλαιο Νύμφης Κορώνειας ή Λειβηθρίδων Νυμφών (Λειβήθριον Άντρον) βρίσκεται σε υψόμετρο 820 μ. στη βορειοανατολική πλαγιά του Ελικώνα στη Βοιωτία, 5 χλμ. νοτιοδυτικά του χωριού Αγία Τριάδα.

Aποτελείται από μία αίθουσα με χωνοειδές σχήμα, που φέρει μικρό άνοιγμα στην οροφή. Μπροστά από την είσοδο του σπηλαίου υπάρχει πλάτωμα που περιβάλλεται από βράχια, τα οποία φέρουν λαξεύματα.

 

Το σπήλαιο ήταν αφιερωμένο στις Νύμφες: στο βράχο της εισόδου του υπάρχει η εγχάρακτη επιγραφή ΚΟΡΩΝΕΙΑ ΝΥΜΦΗ Από την έρευνα έχει έρθει στο φως πληθώρα αφιερωμάτων με προέλευση από εργαστήρια βοιωτικά, αττικά, κορινθιακά και ευβοϊκά, που ξεκινούν από την Αρχαϊκή περίοδο (6ο αιώνα π.Χ.) και διαρκούν έως την Ύστερη Ελληνιστική και Ρωμαϊκή περίοδο. 

Τα ειδώλια, που αριθμούν περίπου 2.500, περιλαμβάνουν από αρχαϊκά σανιδόσχημα, μορφές Αφροδίτης, Δήμητρας, Ερμή, Πάνα, Ταναγραίες, σπάνιους τύπους, καθώς και ζωόμορφα και πτηνόμορφα ειδώλια και ομοιώματα καρπών. 

 Εκτός από ειδώλια, οι προσκυνητές αφιερώνουν μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αγγεία (κυρίως πόσεως, αλλά και ληκύθους, θυμιατήρια, επίνητρα* και αγγεία με ανάγλυφη διακόσμηση), με παραστάσεις διονυσιακές, μυθολογικές και σκηνές από την καθημερινή ζωή. Επιπλέον αφιερώνουν χάνδρες, νομίσματα, χτένες και αντικείμενα από οστό. 

Επίνητρον

*Το επίνητρον (αλλιώς όνος) ήταν στην αρχαιότητα ένα ημικυλινδρικό σκεύος που τοποθετούσαν οι γυναίκες στον μηρό, και το οποίο κάλυπτε και το γόνατο, για να ξάνουν το γνεσμένο ήδη μαλλί.