Ο Παυσανίας αναφέρει για το σύνταγμα του γλύπτη Δημοφώντα στο ιερό της Δέσποινας στη Λυκόσουρα: «….Μπροστά στο ναό υπάρχει βωμός
της Δήμητρας , ένας άλλος της Δέσποινας και κατόπιν της μεγάλης Μητέρας. Των
θεών τα αγάλματα, δηλ. η Δέσποινα και η Δήμητρα, ο θρόνος όπου κάθονται και το
στήριγμα κάτω από τα πόδια τους έγιναν από ένα κομμάτι μαρμάρου. Ούτε κανένα από τα δουλεμένα μέρη της ενδυμασίας ή
τα σκαλισμένα μέρη περί το θρόνο είναι από χωριστό κομμάτι μαρμάρου γομφωμένο
με σίδερο μη κολλημένο, αλλά ανήκουν όλα
στον ίδιο λίθο, τον οποίο δεν έφεραν απ’ αλλού, αλλά λένε πως έσκαψαν και τον
βρήκαν μέσα στο περίβολο του ιερού, οδηγημένοι από όνειρο. Καθένα από τα
αγάλματα έχει περίπου μέγεθος του αθηναϊκού αγάλματος της Μητέρας των θεών που
είναι έργα του Δημοφώντα.
 |
| Αρτέμιδα και Δήμητρα |
|
Η Δήμητρα κρατεί δάδα στο δεξί χέρι, ενώ ακουμπάει το
άλλο χέρι τη Δέσποινα. Η Δέσποινα κρατεί σκήπτρο και έχει στα γόνατα τη
λεγόμενη κίστη την οποία κρατεί με το δεξί χέρι. Εκατέρωθεν του θρόνου : κοντά
στη Δήμητρα είναι όρθια η Άρτεμη, ντυμένη με δέρμα ελαφιού , στον ώμο έχει
φαρέτρα και κρατεί στο ένα της χέρι δάδα και στο άλλο δυο δράκοντες. Κοντά στην
Άρτεμη κάθεται σκύλα κυνηγετική. Κοντά στο άγαλμα της της Δέσποινας στέκεται
όρθιος ο Άνυτος οπλισμένος. Οι περί το ιερό λένε πως η Δέσποινα ανατράφηκε από
τον Άνυτο, ένα από τους λεγόμενους τιτάνες. Πρώτος παρουσίασε τους τιτάνες στο
ποίημά του ο Όμηρος ως θεούς που βρίσκονται κάτω στον λεγόμενο Τάρταρο, οι
σχετικοί στίχοι βρίσκονται στον όρκο της Ήρα…”
Το συνολικό πλάτος του βάθρου όπως
φαίνεται από τα ίχνη του δαπέδου του ναού είναι 8,40 μ. Το δε ύψος των όρθιων
μορφών υπολογίζεται σε 3.78 μ. Κάτω από τα πόδια της Δήμητρας και της Δέσποινας
και πάνω από την κεντρική προεξοχή του βάθρου υποτίθεται πως υπήρξε υποπόδιο
ύψους 65 εκ. Για να έρθουν οι πλαϊνές όρθιες μορφές στο ίδιο ύψος με τις κεντρικές
υποτίθεται πως πατούσαν σε πλίνθο ύψους 40 εκ. Το ολικό ύψος ολόκληρου του
συμπλέγματος, μαζί με το βάθρο θα ήταν 5,80 – 5,90 μ. Το βάθρο καταλάμβανε όλο
το δυτικό τμήμα του σηκού. Πίσω από το μεγάλο βάθρο υπήρχε ελεύθερος χώρος 52,5
εκ., ενώ στα πλάγια μεταξύ βάθρου και τοίχων ο ελεύθερος χώρος ήταν 40 εκ.
Η αναπαράσταση του πλαστικού
συντάγματος του Δαμοφώντα έγινε από τον G, Dickins σύμφωνα
με την περιγραφή του Παυσανία. Η Άρτεμη πρέπει να πατούσε σε βράχο το δεξί της πόδι,
η Δήμητρα ίσως ύψωνε με το δεξί χέρι μικρή δάδα, όπως η Άρτεμη. Ο Άνυτος είχε
κατεβασμένο το δεξί του κοντά στο μηρό, κρατώντας ίσως το κράνος του.
 |
Μαρμάρινο κεφάλι Άνυτου
|
 |
Τεμάχιο πτυχής Άνυτου
|
 |
Δεξί χέρι Άρτεμης με δάδα
|
 |
τεμάχιο ώμου του Άνυτου
|
 |
| Δήμητρα |
 |
Δεξιός βραχίονας της Δέσποινας
|
 |
Δεξιός βραχίονας της Άρτεμης
|
 |
| Πέπλο της Δέσποινας |
|
