Στη ΝΔ απόληξη του όρους Αρακύνθου (Ζυγός), και σε απόσταση μόλις 5 χλμ. ΒΔ της Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου, υψώνεται επιβλητικά η ισχυρή οχύρωση της Νέας Πλευρώνας, καταλαμβάνοντας δύο γειτονικούς λόφους (38.412409, 21.409601).
Η Νέα Πλευρώνα αποτελούσε μία από τις μεγαλύτερες αρχαίες πόλεις της Δυτικής Αιτωλίας. Η οχύρωσή της, η οποία εντυπωσιάζει ακόμα και σήμερα, αποκαλείται από τους κατοίκους της περιοχής «Κάστρο της κυρα-Ρήνης», ονομασία που συνδέεται με νεώτερους θρύλους και παραδόσεις. Οφείλει το όνομά της στον ήρωα Πλευρώνα, γιο του Αιτωλού και γενάρχη της Αιτωλίας.
Σύμφωνα με το γεωγράφο Στράβωνα (Γεωγραφικά 10, ΙΙ, 4), η πόλη ιδρύθηκε μετά το 235/234 π.Χ., δηλαδή αμέσως μετά την καταστροφή της Παλαιάς Πλευρώνας, από τον Δημήτριο Β΄ το Μακεδόνα, γνωστό και ως Αιτωλικό. Τα ερείπια που εντοπίζονται νοτιότερα στους δύο χαμηλούς λόφους, Ασφακοβούνι (Γυφτόκαστρο) και Πετροβούνι, αποδίδονται στην Παλαιά Πλευρώνα.
Ο Όμηρος στο νηών κατάλογο, αναφέρει πέντε αιτωλικές πόλεις, μεταξύ των οποίων και την Πλευρώνα (Καλυδώνα, Χαλκίδα, Πυλήνη, Ώλενο) που συμμετείχαν στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας. Επιπλέον, τόσο το όνομα της πόλης, όσο και το εθνικό Πλευρώνιος, εμφανίζεται σε μυκηναϊκές πήλινες πινακίδες της Γραμμικής Β΄ γραφής που βρέθηκαν στην Πύλο, γεγονός που αποδεικνύει ότι η πόλη υπήρχε ήδη στη Μυκηναϊκή εποχή. Εντούτοις, έως σήμερα ελάχιστα θραύσματα αγγείων επιβεβαιώνουν την κατοίκηση κατά την περίοδο αυτή. Αντίθετα, περισσότερα στοιχεία υπάρχουν για τους πρωτογεωμετρικούς και τους γεωμετρικούς χρόνους, κυρίως από τάφους και ελάχιστα κτιριακά κατάλοιπα. Η Νέα Πλευρώνα, αν και γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την Ελληνιστική περίοδο, μετά τη ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ., παρήκμασε και οι κάτοικοί της μεταφέρθηκαν στην Νικόπολη από τους Ρωμαίους.
 |
| Ατενίζοντας τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου |
Η Νέα Πλευρώνα, όπως οι περισσότερες πόλεις των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, είχε κτιστεί κατά το Ιπποδάμειο σύστημα, σε μεγαλύτερη κλίμακα από την παλαιά πόλη. Η επιλογή της θέσης, πάνω σε χαμηλό και βραχώδη λόφο (υψόμετρο 195μ. έως 280μ.), όπως μπορεί να αντιληφθεί και σήμερα ο επισκέπτης, δεν ήταν τυχαία, καθώς από το σημείο αυτό η πόλη διατηρούσε τον έλεγχο των χερσαίων και θαλασσίων οδών, αλλά και των πλουτοπαραγωγικών πηγών (αλυκές και λιμνοθάλασσα).
 |
| Η θέα από τη Νέα Πλευρώνα |
Η πόλη διέθετε λιμάνι, το οποίο τοποθετείται στις παρυφές του λόφου, στη θέση Τρεις Εκκλησίες ή «Σκαλί» Μεσολογγίου, όπου διατηρείται τμήμα τείχους που έφτανε ως τη θάλασσα.
Τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που μπορεί να δει ο επισκέπτης της Νέας Πλευρώνας είναι:
- Την οχύρωση
 |
| Οχυρωματικός πύργος |
Η οχύρωση της Νέας Πλευρώνας, μήκους 2 χλμ και πλάτους 2-2.20 μ. , είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά δείγματα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής, καθώς σώζεται σε μεγάλο ύψος με τις 11 πύλες της, τους 36 ορθογώνιους ή τετράγωνους πύργους και τις κλίμακες ανόδου. Εντός της οχύρωσης υπάρχουν κτιριακά συγκροτήματα οργανωμένα σε οικοδομικές νησίδες, εκτός από τα ιδιωτικά κτίρια στο εσωτερικό του περιβόλου εκτείνεται η αγορά της πόλης, με θεμέλια στοάς και άλλων δημοσίων κτιρίων αγνώστου χρήσης, μεταξύ των οποίων γυμνάσιο ή στάδιο(;) καθώς και λαξευτή δεξαμενή, λουτρό με υπόκαυστα, βάθρα αγαλμάτων, εξέδρες, λιθόστρωτοι δρόμοι και το θέατρο. Εντυπωσιακή είναι η κεντρική πύλη με το υπερμέγεθες υπέρθυρο, η τοξωτή πύλη Β.
 |
| Κεντρική Πύλη |
- Ένα από τα πιο ξεχωριστά μνημεία του χώρου είναι μια λαξευτή δεξαμενή (33Χ22μ.) χωρητικότητας 2.500 κ.μ. που διαιρείται σε 5 θαλάμους. Διατηρούνται εσωτερικά κτιστά χωρίσματα με τριγωνικά ανοίγματα επικοινωνίας στις βάσεις τους, μεγάλα κτιστά άνδηρα.
 |
| Δεξαμενή |
- Τα νεκροταφεία της Νέας Πλευρώνας περιλαμβάνουν επιβλητικά μνημεία «μακεδονικού» τύπου και επιμελημένους ταφικούς περίβολους.
- Το θέατρο, το οποίο είναι κτισμένο πάνω στο δυτικό τείχος του οχυρωματικού περίβολου, κοντά στην κεντρική πύλη της οχύρωσης και έχει εξαιρετική θέα προς τη γύρω περιοχή. Το μνημείο χρονολογείται στα τέλη του 3ου π.Χ. αι. Το κοίλο του έχει εν μέρει λαξευτεί στο φυσικό βράχο και διατηρεί με 4 κλίμακες με 16- 17 σειρές εδωλίων, ενώ υπολογίζεται ότι αρχικά είχε 25-30 σειρές. Το σκηνικό οικοδόμημα είχε διώροφη προσκήνιο και ήταν προσαρμοσμένο πάνω στο τείχος, χρησιμοποιώντας ως βοηθητικό του χώρου (αποδυτήρια) ένα γειτονικό πύργο.
Πηγή πληροφοριών: Έντυπο Υπουργείου Πολιτισμού για τη Νέα Πλευρώνα
http://odysseus.culture.gr/h/3/gh352.jsp?obj_id=18341
Φωτ. από το νεκροταφείο
Φωτ. κτιρίων
Φωτ. από την οχύρωση
