Αρχαία αγορά Αθηνών

Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας ήταν ο χώρος στον οποίο συγκεντρώνονται (αγείρονται) οι πολίτες, ήταν η καρδιά της δημόσιας ζωής της αρχαίας ελληνικής πόλης. Αποτελούσε τόπο πολιτικών συγκεντρώσεων και εμπορικών συναλλαγών, έδρα διοίκησης και δικαιοσύνης, θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο. Η αγορά αναφέρεται ήδη στα Ομηρικά Έπη και αποτελούσε συστατικό στοιχείο της αρχαίας ελληνικής πόλης.

Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας καταλαμβάνει αρκετά μεγάλη έκταση βορειοδυτικά της Ακρόπολης, που ορίζεται νότια από τον ΆρειοΠάγο, βόρεια από τον Ηριδανό ποταμό και δυτικά από το χαμηλό λόφο του Αγοραίου Κολωνού.

Διαχρονικά, ο χώρος της Αγοράς διατρέχεται από τρεις οδούς. Η πρώτη οδός διατρέχει την πλατεία της Αγοράς από τα βορειοδυτικά και κατευθύνεται προς την Ακρόπολη. Η οδός αυτή αργότερα ταυτίζεται με τη λεγόμενη Παναθηναϊκή Οδό, την οποία ακολουθεί η εορταστική πομπή των Παναθηναίων, που θέσπισε ο Πεισίστρατος και τελούνταν το τρίτο έτος κάθε Ολυμπιάδας. Στην Κλασική περίοδο αποκαλείται απλώς «δρόμος». Οδός Παναθηναίων

Ο κυριώτερος δρόμος της αρχαίας Αθήνας. Πρόκειται για μεγάλου μήκους ευρεία οδό (η φαρδύτερη των Αθηνών, πλάτους 110 μ) η οποία ξεκινούσε από το Δίπυλο στην περιοχή του Κεραμεικού και διέσχιζε την Αγορά μέχρι τον ιερό βράχο της Ακρόπoλης, όπου έφθανε περίπου μέχρι την είσοδο του ναού της Αθηνάς (Παρθενώνας). Από αυτήν διερχόταν η μεγάλη πομπή για την λατρεία της θεάς κατά την εορτή των Μεγάλων .

Η δεύτερη οδός διακλαδώνεται από την πρώτη στη βόρεια είσοδο της Αγοράς και ακολουθεί

Η τρίτη οδός κλείνει την πλατεία προς νότο, συνδέοντας τις δύο προηγούμενες. Εντός αυτών δημιουργείται ένας ευρύς τριγωνικός χώρος.

ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Ίχνη ανθρώπινης παρουσίας υπάρχουν στο χώρο της Αγοράς της Αθήνας από την Προϊστορική περίοδο και συγκεκριμένα από την Τελική Νεολιθική περίοδο (3000 π.Χ.). Συγκεκριμένα, στα υψώματα νότια της Αγοράς έχουν εντοπιστεί είκοσι πηγάδια για την περισυλλογή νερού. Μαζί με τα κεραμικά ευρήματα τα πηγάδια αυτά αποτελούν την πρωιμότερη ένδειξη κατοίκησης στο χώρο της Αγοράς, καθώς ο νεολιθικός οικισμός της Αθήνας εκτεινόταν κατά μήκος της νότιας πλευράς της Ακρόπολης.

Στον κατεξοχήν χώρο της Αγοράς έχει βρεθεί ένα μόνο νεολιθικό πηγάδι και μία ταφή ανδρός ηλικίας περίπου 30 ετών και ύψους 1,65 μ. Δεν υπάρχουν υλικά κατάλοιπα του οικισμού τον οποίο εξυπηρετούσαν τα πηγάδια· ίσως η κατοίκηση να γινόταν στα παρακείμενα σπήλαια, στους πρόποδες της Ακρόπολης.

Μυκηναϊκή περίοδος

Ιδιαίτερα η Αγορά ακμάζει κατά την Ύστερη Ελλαδική περίοδο(1600-1100). Πρόκειται για το διάστημα κατά το οποίο ανθεί στην Αθήνα ο μυκηναϊκός πολιτισμός. Εκείνη την περίοδο η Αγορά της Αθήνας λειτουργεί και ως νεκροταφείο, αλλά και ως οικιστικός χώρος. Το διοικητικό κέντρο της πόλης βρίσκεται στην Ακρόπολη.Ο οικισμός εκτείνεται κατά κύριο λόγο στην αγορά αλλά  και σε μια ζώνη νοτίως του βράχου, μια περιοχή όπου φυσικές πηγές παρείχαν στους κατοίκους τις απαραίτητες προμήθειες σε νερό.

 Σύμφωνα με τη μυθολογία, το τέλος της περιόδου (1200-1100 π.Χ.) σημαδεύεται από την ένωση των οικισμών  της Αττικής από το Θησέα. Το  1500 π.Χ. είχε γίνει άλλη μια προσπάθεια πιο περιορισμένου ένωσης δεκαπέντε οικισμών από τον Κέκροπα.

 Ο Θησέας στην ουσία δημιούργησε ένα συνασπισμό διασκορπισμένων οικισμών, υπό την αιγίδα και την εξουσία ενός άνακτα, που έδρευε στο ανάκτορο της Ακρόπολης.

Στην αγορά βρέθηκαν από τις ανασκαφές  μυκηναϊκοί τάφοι, 21 θαλαμωτοί μικρού μεγέθους και 12 λακκοειδείς.Εκτός των ταφών, στο χώρο της Αγοράς υπάρχουν πολυάριθμα πηγάδια με μυκηναϊκή κεραμική.

Μετά τα μέσα του 5ου αι. π.Χ., η Αγορά της Αθήνας οργανώνεται καθαρά σε διοικητικό κέντρο με ελάχιστες οικίες και εργαστήρια.

Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας καταστράφηκε και λεηλατήθηκε πολλές φορές, από τους Πέρσες το 480 π.Χ., αργότερα από τους Ρωμαίους υπό τον Σύλλα το 86 π.Χ., στη συνέχεια από τους Ερούλους το 267 (μ.Χ.), και τους Σλάβους επιδρομείς το 580 όπου και τελικά ο χώρος αυτός εγκαταλείφθηκε.

(Οι Έρουλοι ήταν γερμανικό φύλο της αρχαιότητας που προερχόταν πιθανώς από τη Σκανδιναβία. Στον 3ο αιώνα, φεύγοντας από την περιοχή τους, εισέβαλαν στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Απωθώντας τους Οστρογότθους, επέδραμαν μεταξύ άλλων πόλεων στην Αθήνα (267) πυρπολώντας τα μνημεία της, από τα οποία λιγοστά σώθηκαν, ανάμεσά τους ο ναός του Ηφαίστου (Θησείο), το Ρολόι του Ανδρόνικου Κυρρήστου (Αέρηδες), το Πάνθεονκ.α)

 Το βασίλειο τους, που βρισκόταν στη περιοχή του ποταμού Έλβα, διαλύθηκε κατά τον 6o αιώνα, όταν τους διέλυσαν οι Λομβαρδοί, προγενέστεροι σύμμαχοί τους μεταξύ του 494 και 508.

Τον 10ο αιώνα φέρεται να ξανακατοικήθηκε και περί το 1000 χτίσθηκε εδώ ο ναός των Αγίων Αποστόλων. Το 1204 ακολούθησε νέα καταστροφή, αυτή τη φορά από επιδρομές του Λέοντος Σγουρού, δυνάστη τότε του Ναυπλίου οπότε και ακολούθησε νέα ερήμωση.

Στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 και ειδικά στη περίοδο 1826-1827 επήλθε η τελευταία καταστροφή μαζί με τον γύρω χώρο. Έτσι, ο 19ος αιώνας βρίσκει την αρχαία αγορά κυριολεκτικά θαμμένη κάτω από την πυκνοκατοικημένη τότε νεότερη Αθήνα που υποδεχόταν τον βασιλέα Όθωνα για να ανακηρύξει την πόλη πρωτεύουσα του νεοσύστατου τότε Βασιλείου (1834).

Οι πρώτες ανασκαφές του χώρου της αρχαίας αγοράς ξεκίνησαν τον 19ο αιώνα από την Αρχαιολογική Εταιρία και από Γερμανούς αρχαιολόγους. Στις 9 Αυγούστου του 1884 μια πυρκαγιά που προκλήθηκε από εμπρησμό κατέστρεψε ένα μεγάλο μέρος των σύγχρονων μικρομάγαζων και κατοικιών που υπήρχαν στη περιοχή της Αγοράς, γεγονός που έδωσε την ευκαιρία στους αρχαιολόγους να ξεκινήσουν έργα ανασκαφών στη Ρωμαϊκή Αγορά και στη βιβλιοθήκη του Αδριανού. Η συστηματική όμως ανασκαφική αρχαιολογική έρευνα ξεκίνησε από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών το 1931 μέχρι το 1941, (α΄ περίοδος), από το 1946 μέχρι το 1960, (β΄ περίοδος), το 1969 (γ΄ περίοδος) και από το 1980 που συνεχίζει μέχρι σήμερα.