Από τη Μίδεια στη Λιβαδειά

Σύμφωνα με την παράδοση η Λιβαδειά κτίστηκε όταν έφτασε στη Μίδεια ο Λέβαδος, ερχόμενος «εξ Αθηνών». Η Μίδεια, ο πρώτος οικισμός της περιοχής, βρισκόταν σε υψηλότερο σημείο απ’ ότι είναι σήμερα η Λιβαδειά, στο οροπέδιο του Αγίου Παντελεήμονα. Ήταν πρωτεύουσα των Αθαμάνων στην περί το Λαφύστιον χώρα. Άρα οι πρώτοι κάτοικοι της Λιβαδειάς ήταν οι Αθαμάνες της Μίδειας.  H Μίδεια ήταν η μητέρα του Ασπληδόνα,  του οποίου το όνομα δόθηκε στην πόλη της Βοιωτίας, Ασπληδόνα,  ο σημερινός Πύργος. Πατέρας του Ασπληδόνα  ήταν ο Ποσειδώνας.

Οι Αθήναι και Ελευσίς της Κωπαΐδας, δυο πόλεις που καταποντίστηκαν

    Εικάζεται ότι όταν ο παραλίμνιοι οικισμοί Ελευσίς και Αθήναι, που βρίσκονταν κοντά στον Τρίτωνα ποταμό, καταποντίστηκαν, οι κάτοικοι των Αθηνών κατέφυγαν, με επικεφαλής το Λέβαδο, στη Μίδεια. Εδώ γεννάται το εξής ερώτημα « γιατί οι Αθηναίοι της Κωπαΐδας ζήτησαν καταφύγιο, προστασία στη Μίδεια και όχι κάπου αλλού;»

Μάλλον έκαναν και αυτοί ότι θα κάναμε και μεις σήμερα αν είχαμε κάποιο σοβαρό πρόβλημα, δηλαδή θα ζητούσαμε βοήθεια από τους συγγενείς μας και όχι από ξένους. Άρα οι Αθηναίοι της Κωπαΐδας ήταν Αθαμάνες όπως και κάτοικοι της Μίδειας, γι’ αυτό τους δέχτηκαν ως αδελφούς και τους περιέθαλψαν. Όσο για τον Λέβαδο το μόνο που γνωρίζουμε από τον Παυσανία είναι ότι είχε σύζυγο τη Λαονίκη.

Αρχικά οι κάτοικοι της Μίδειας βρίσκονταν σε οροπέδιο, δηλαδή σε τόπο χρήσιμο για την κτηνοτροφία τους, αλλά ακατάλληλο για την γεωργία. Ο Λέβαδος μαζί με τους κατοίκους των Αθηνών προερχόταν από αγροτική περιοχή, άρα έπρεπε να διαλέξει ένα μέρος κατάλληλο για γεωργία. Διάλεξε να κατοικήσει το χώρο της μετέπειτα Λιβαδειάς, ώστε, να έχει πρόσβαση στη μικρή κοιλάδα που πότιζαν οι ποταμοί της Έρκυνας και της Προβασίης. 

Οι πλημμυροπαθείς της Αθήνας έχτισαν τη νέα τους πόλη στην ανατολική όχθη της Έρκυνας την ονόμασαν Λεβάδεια από το όνομα του οικιστού της, τον Λέβαδο. Στη Λεβάδεια – Λιβαδειά -κατέβηκαν και οι κάτοικοι της Μίδειας οι οποίοι με τα χρόνια άφησαν την κτηνοτροφία και ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια της γης.

Η ολοσχερής καταστροφή της πόλης των Αθηνών, άφησε οδυνηρές αναμνήσεις στους κατοίκους της. Η απώλεια των αγαπημένων προσώπων, ο πόνος για τη στέρηση των πατρώων εδαφών, του σπιτιού τους χαράχθηκαν βαθιά μέσα στη ψυχή τους και διατηρήθηκε ανεξίτηλα στις επόμενες γενιές.

Εξακολουθεί να υπάρχει ένας λεβαδειακός θρύλος ακόμη και σήμερα , που λέει ότι κάτω από το υπέδαφος της πόλης περνά ένα υπόγειο ποτάμι, η Κλυμένη, που σε περίπτωση αποφράξει θα καταστρέψει την πόλη «… όπως την κατάστρεψε και τα παλιά χρόνια». 

   Βέβαια η Λιβαδειά ποτέ στην ιστορία της δεν καταστράφηκε από πλημμύρα. Τούτο αποκλείεται και λόγω της γεωγραφικής της θέσης. Η αναφορά αυτού του θρύλου μας θυμίζει τη βιβλική καταστροφή της κωπαϊδικής Αθήνας πριν χιλιάδες χρόνια.

Δε γνωρίζουμε το χρόνο κτίσης της Λιβαδειάς, αλλά μπορούμε να πούμε ότι κτίστηκε αφού τα  αποστραγγιστικά έργα της Κωπαΐδας είχαν καταστραφεί άρα ήταν και πάλι λίμνη και λόγω της χειμωνιάτικης κακοκαιρίας καταποντίστηκαν οι Αθήναι και η Ελευσίνα της Κωπαΐδας. Πιο συγκεκριμένα μπορούμε να πούμε ότι κτίστηκε μετά την ήτα του Βασιλιά του Ορχομενού Εργίνου από τους Θηβαίους και πριν την εκστρατεία στην Τροία. 

Στην Τροία  η Λιβαδειά  είχε  στείλει  10 πλοία και παλικάρια με αρχηγό τον Αρκεσίλαο, ο Όμηρος την αναφέρει με το αρχαιότερο όνομά της Μίδεια. Ο Αρκεσίλαος αναδείχτηκε από τους πιο λαμπρούς πολεμιστές. Όταν ο Αχιλλέας  μαλωμένος με τον Αγαμέμνονα αποσύρθηκε από τις μάχες στη σκηνή του, ο Αρκεσίλαος πολέμησε ηρωικά , για να συγκρατήσει τους Τρώες στην εξόρμησή τους, για την κατάληψη των ελληνικών πλοίων, και έπεσε χτυπημένος από τον Έκτορα. Μέγα κι επιβλητικό μνημείο δέχτηκε τα οστά του, που τα έφεραν στην επιστροφή τους οι χαλκοχίτωνες συμπολεμιστές του με τον Λήιτο, που μόνος αυτός από τους υπόλοιπους Βοιωτούς αρχηγούς ( Πηνέλεων, Προθυήνορα, και Κλονίονα) γλύτωσε από την Τρωική περιπέτεια.  

Η Λιβαδειά ήταν στην αρχαιότητα από τις ευτυχέστερες και πλουσιότερες πόλεις της Ελλάδας.Υπήρχε στου μυκηναϊκή εποχή και κατά την κλασική εποχή  μετέχει ενεργά στο Κοινό των Βοιωτών. Κατά τη μακραίωνα πορεία της δεν φαίνεται να ανπτύσει κάποια ιδιαίτεα πολιτική ή στρατιωτική δραστηριότητα. Δεν προσπάθησε να επιβληθεί δυναμικώς των άλλων πόλεων, η συμβολή της στην Ιστορία ήταν καθαρά πνευματική. Η Λιβαδειά ήταν  γνωστή από το μαντείο της.  Ο Δάλκας αναφέρει ότι ακόμα και ο Στράβων αντί να τοποθετήσει το μαντείο στην πόλη, τοποθετεί την πόλη στο μαντείο, " "Λεβάδεια δ' εστίν όπου Διός Τροφωνίου μαντείον ίδρυται". Η Λιβαδειά αναπτύχθηκε με ηρεμία και έζησε στην σκιά του μαντείου της.

 

 Το μαντείο της συγκαταλεγόταν  στα πέντε διακεκριμένα μαντεία της Ελλάδας. τα άλλα 4 ήσαν του Διός στη Δωδώνη, τα Απολλώνεια μαντεία Δελφών και  Αβών στη Φωκίδα και τοθ Αμφιαράου στον Ωρωπό.  Το Τροφώνιο μαντείο λειτούργησε και κατά την μετά Χριστό εποχή, όταν τ'  άλλα μαντεία είχαν σωπάσει.  

 

Η Λιβαδειά από το 145 π.χ. – 395 μ.Χ. θα γίνει ρωμαϊκή επαρχία.  Ακολουθούν τα Βυζαντινά χρόνια  από το  395 έως 1204, Στη συνέχεια  θα γνωρίσει τη Φραγκική κυριαρχία (1205-1311), την κυριαρχία των  Καταλανών (1311-1382) και αργότερα  την κυριαρχία των Τούρκων ( 1460- 1821). Την εποχή της Τουρκοκρατίας η Λιβαδειά οναμαζόταν από τους Τούρκους " Γκιαούρ Λιβαδειά".

 

Καφενείο Αφροδίτη 1887 Amant Schweiger -  Lerchenfeld

Με τη συγκρότηση του υποτυπώδους ελληνικού "κράτους κατ' εντολή", επί Ι. Καποδίστρια, η Λιβαδειά άρχισε να ανασυγκροτείται. Οι κάτοικοι που είχαν καταφύγει σε άλλες περιοχές επανήλθαν και το 1841 η πόλη ήταν πλέον ένα από τα εύρωστα οικονομικά κέντρα του Ελληνικού κράτους. 

 

Απεικόνιση της αρχαίας Λιβαδειάς με το κολοσσιαίο άγαλμα του Δία  Joseph Candy  1819