Υηττός, αρχαία βοιωτική πολίχνη

Βορειοανατολικά του χωριού Παύλου και σε απόσταση   4 χιλιομέτρων, στην περιοχή της Δένδρης, υπήρχε η αρχαία πολίχνη Υηττός που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα π.χ. έως και τον 3ο αιώνα μ.Χ.  

Ήταν χτισμένη πάνω σε πετρώδη λόφο 300 μέτρων περίπου οχυρωμένη με τείχος, αλλού πολυγωνικό και αλλού ισοδομικό. Ένα τμήμα του τείχους σώζεται μέχρι σήμερα, αλλά αυτό που κάνει εντύπωση είναι οι εκατοντάδες χαραγμένες επιγραφές που υπάρχουν πάνω του, πολλές από τις οποίες διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Η πολυγωνική τειχοδομία ανήκει στους προϊστορικούς χρόνους. 
Σήμερα (2-2-2019) η πρόσβαση στο κομμάτι του σωζόμενου τείχου, που βρίσκονται οι επιγραφές, είναι δύσκολη διότι η περιοχή είναι γεμάτη πουρνάρια που την καθιστούν αδιάβατη.

Στην κορυφή του λόφου υπήρχε Ασκληπιείο- θεραπευτήριο και ναός του Ηρακλέους με λατρευτικό άγαλμα μια άμορφη πέτρα (λίθος αργός) που είχε την δύναμη να γιατρεύει από αρρώστιες  σύμφωνα με τον Παυσανία, ενώ τώρα υπάρχει εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. 

φωτ. του Ηλία Σιατούνη

 

Για τη στήριξη της ημικυλλινδρικής στέγης έχουν χρησιμοποιηθεί δύο κίονες στη μέση της εκκλησίας. Στην αγία τράπεζα έχει χρησιμοποιηθεί μια βαριά τετράγωνη πλάκα προερχόμενη από το βάθρο χάλκινου ανδριάντα του Σεπτίμου Σεβήρου. Εξωτερικά μπορεί να δει κάνεις πολλούς  αρχαίους λίθους εντοιχισμένους στο εκκλησάκι.  

τάφος

 Υπάρχουν πολλοί λακοειδείς τάφοι συλημένοι εντός της ακρόπολης αλλά και εκτός. Στα ριζά του λόφου μπορεί να δει κανείς σήμερα πολλά ανοίγματα, μικρά και μεγάλα, υπολείματα αρχαίων μεταλλείων σιδήρου.

πέτρα του τείχους με επιγραφή- φωτ. Ηλία Σιατούνη

Σύμφωνα με πληροφορίες στην ΒΑ πλευρά του λόφου, 500 μέτρα από τον Άγιο Αθανάσιο, υπάρχει σπήλαιο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες που δεν έχει εξερευνηθεί.

τάφος

τάφος

Η λέξη Υηττός το πιο πιθανό είναι να προέρχεται ετυμολογικώς από το υετός (βροχή), το οποίο από τα ύ-ω (= βρέχω) + ετός (= πεμπτός), με τροπή του ε σε η (υετώτατος > υεττός).

Η πόλη ιδρύθηκε από τον Αργείο φυγά Ύηττο.  Σύμφωνα με την παράδοση ο Ύηττος σκότωσε τον Μόλουρο γιατί τον βρήκε στο κρεβάτι της γυναίκας του. Έφυγε τότε και ήρθε στον Ορχομενό, Αυτός τον φιλοξένησε και του παραχώρησε μέρος από τη γη του, ΝΔ της Κωπαΐδας, όπου με τη βοήθεια του βασιλιά  Ορχομενού έχτισε την πόλη του. Λέγεται ότι ο  Ύηττος  ήταν ο πρώτος που τιμώρησε μοιχό.

Τον Ύηττο αναφέρει και ο Ησίοδος στο ποίημά του « Μεγάλαι Ηοίαι » και σε μετάφραση είναι το πιο κάτω: 

Ο Υηττός αφού σκότωσε τον Μέλουρο 
τον αγαπημένο γιο του Αρίσβαντα,                                                                    γιατί τον βρήκε στο κρεβάτι της γυναίκας του, 
κι αφήνοντας το σπίτι του,  
 έφυγε από το αλογοτρόφο Άργος.

 Και πήγε στο Μινύιο Ορχομενό κι αυτός                                                         
ο ήρωας τον δέχτηκε και του δωσε 
μοίρα κτημάτων όπως του άξιζε.    

  Για να επισκεφτεί κάποιος σήμερα την ακρόπολη της Υηττού θα πρέπει να πάρει την οδό Υηττό  από το χωριό Παύλο και προχωρώντας ευθεία μετά από 4χιλ. περίπου θα βρει  στα δεξιά του ένα μεγάλο αμπέλι «το αμπέλι του Ντάνου», έχει και ταμπέλα,   και ακριβώς στα αριστερά του δρόμου ξεκινά ο χωμάτινος δρόμος  που περνά μπροστά από ένα μαντρί και που πηγαίνει στην ακρόπολη. 

Συντεταγμένες για την ακρόπολη της Υηττού: 38.557812,23.103561

Το πιο πάνω σχέδιο και τα σχόλια που έπονται είναι από  του Παυσανίου Ελλάδος Περιηγήσεις - Βοιωτικά - της Εκδοτικής Αθηνών.

"Λείψανα του οχυρωτικού περιβόλου της Υήττου. Τα σπίτια της αρχαάς πολίχνης που ήταν πάνω στο λόφο και γύρω από αυτόν  ήταν χτισμένα με πλιθιά και άλλα φθαρτά υλικά και δεν άφησαν ίχνη. Ανασκαφή έγινε στην κύρια πύλη, στη σχετική ομαλή δυτική πλευρά του λόφου ( αριθ. 1 στο σχέδιο), αποκαλύφθηκε το λιθόστρωτο δάπεδο, όπου διακρίνονται και αμαξοτροχιές. Η δίοδος ανάμεσα στους δυο καμπτόμενους βραχίονες του τείχους έχει πλάτος 3,5 μ. 
Βορειότερα διατηρείτε η έξω  παρειά του τείχους σε μεγάλη έκταση( 2 και 3, με πολυγωνική τειχοδομία προκλασσικών χρόνων). Μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τη γραμμή του τείχους αρκετά βορειότερα,όπυ άρχιζε να κάμπτεται προς τα ανατολικά ( αριθ. 4). 
Στα ανατολικά ( αριθ. 5)η πλαγιά είναι απότομη και τα θεμέλια του τείχους με επίχωση πολλών χωμάτων που έπεσαν από τα ψηλότερα μέρη του λόφου.  Ίχνη μόνο παρατηρούνται και στη νότια πλευρά, εκτός από έναν πύργο στα ΝΑ (αριθ. 6), ο οποίος εξέχει από το τείχος 1,8 μ. και έχει πλάτος περίπου 5 μ. και μια δίοδο στην κατηφορική νότια πλαγιά ( αριθ. 7).Το πλάτος του ανοίγματος είναι περίπου 1 μ. και το μήκος (με σκαλοπάτια)  3 μ. περίπου. 
Το υπόλοιπο τμήμα ως την περιοχή της νότια πύλης δεν διατηρήθηκε εξαιτίας ενός ορυχείου σιδήρου (αριθ. 8). Ο αρχαίος δρόμος που ένα μέρος του ήταν λαξευμένος στο βράχο ανασκάφτηκε σε μήκος 3 μ. στη θέση 9. Σκαλισμένος με επιμέλεια  χώρος, προσιτός με σκάλα 7 βαθμίδων, βρέθηκε στη θέση 10.  
Ένα υπαίθριο ιερό με αναθηματικές κόγχες  σκαλισμένες στο βράχο  , φαίνεται πως υπήρξε στην ανατολική πλαγιά του λόφου ( αριθ. 11). Άλλο χτίσμα κατά μέγα μέρος σκαλισμένο στο βράχο, υπάρχει βορειότερα ( αριθ. 12). 
Στα βορειοδυτικά της εκκλησίας αποκαλύφτηκε λιθόστρωτη αυλή και πιθάρι από εγκατάσταση των ύστερων χρόνων της αρχαιότητας αριθ. 13), μεταγενέστερα επίσης είναι δυο μικρά υπόγεια δωμάτια με παλιότερους λίθους σε δεύτερη χρήση.   
 

ανοίγματα μεταλλείων

μεταλλείο

μεταλλείο

μεταλλείο

 

 

τάφος

τάφος