Ο αστερισμός του Βοώτη

Ο μεγάλος αυτός αστερισμός βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, πλην όμως είναι αμφιφανής στην Ελλάδα. Συνορεύει με 8 διαφορετικούς αστερισμούς, τους: Δράκοντα, Μεγάλη `Αρκτο, Θηρευτικούς Κύνες, Κόμη Βερενίκης, Παρθένο, `Οφι (το τμήμα της κεφαλής), Βόρειο Στέφανο και Ηρακλή.

Ο Αργκελάντερ απέδιδε στον Βοώτη 85 αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι, ενώ ο Heis 140. Λογικό είναι οι κυριότεροι αστέρες του μεγάλου (περίπου 50 επί 30 μοίρες) αυτού αστερισμού να είναι αρκετά φωτεινοί ώστε να έχουν και δικά τους ιδιαίτερα ονόματα.

Ο αστέρας α Βοώτου είναι και ο φωτεινότερος σε ολόκληρο το βόρειο ημισφαίριο του γήινου ουρανού. Για το λόγο αυτό υπήρξε αντικείμενο θαυμασμού και ενδιαφέροντος από την απώτατη αρχαιότητα και μάλλον ένα απ' τα πρώτα άστρα που πήρε το δικό του όνομα: Αρκτούρος, όπου και παραπέμπουμε.

Ο Βοώτης ή Αρκτοφύλακας ακολουθεί τη Μεγάλη Άρκτο στην καθημερινή τροχιά της γύρω από τον πολικό Αστέρα.

Η ονομασία Βοώτης εμφανίζεται στην Οδύσσεια, και επομένως βρίσκεται σε χρήση για σχεδόν 3.000 χρόνια. Η ετυμολογία της προέρχεται κατά μία εκδοχή από το βους (βόδι) και το ωθείν (την καθοδήγηση, το σπρώξιμο), δηλαδή τον έβλεπαν ως τον οδηγό της ομηρικής Άμαξας (Μεγάλη Άρκτος). Αλλά στους νεότερους χρόνους τον φαντάσθηκαν ως τον κυνηγό που οδηγεί τους Θηρευτικούς Κύνες κυνηγώντας την Άρκτο γύρω από το βόρειο ουράνιο πόλο.

Σύμφωνα με ένα μύθο, η θεά της γεωργίας, η Δήμητρα, είχε δυο γιους, το Βοώτη και τον Πλούτο. Ο Βοώτης κληρονόμησε από τον πατέρα του όλους τους αγρούς και τα πρόβατά του, ενώ ο Πλούτος πήρε τα υπόλοιπα. Ο Πλούτος όμως ήθελε περισσότερη περιουσία κι έτσι ανάγκασε το Βοώτη και του τα έδωσε όλα εκτός από δυο ταύρους. Ο Βοώτης για να οργώνει πιο γρήγορα τα χωράφια του, επινόησε το άροτρο. Έτσι, έζευξε τους ταύρους και κατάφερε να οργώνει πιο γρήγορα απʼ όλους τους ανθρώπους του τότε κόσμου. Η Δήμητρα ήθελε να τον βοηθήσει να πάρει την περιουσία που του πήρε με τη βία ο αδελφός του. Ο Βοώτης όμως αρνήθηκε, γιατί ήθελε να συνεχίσει να ζει ήρεμα και ήσυχα. Έτσι, όταν πέθανε και πήγαινε προς τον Άδη, ο Δίας έστειλε τον Ερμή για να τον ανεβάσει στον ουρανό έτσι ώστε να τον θυμούνται όλοι για την καλή του ψυχή και την εξυπνάδα του!

Άλλη εκδοχή συνδέει το Βοώτη με τον μύθο του βασιλιά Ικάριου  . Ο θεός Διόνυσος επισκέφτηκε τον Ικάριο και του έδωσε ένα κλίμα ή κατά άλλους έναν ασκό κρασί. Του δίδαξε επίσης την τέχνη της αμπελουργίας. Ο Ικάριος θέλοντας να μοιραστεί τη νέα γνώση έδωσε σε κάποιους βοσκούς να δοκιμάσουν κρασί και μάλιστα τους άρεσε τόσο πολύ που άρχισαν να το πίνουν ανέρωτο. Εξαιτίας της μέθης τους πίστεψαν ότι ο Ικάριος ήθελε να τους δηλητηριάσει, και για αυτό τον σκότωσαν με τα ραβδιά τους. Την επόμενη μέρα κατάλαβαν το λάθος τους και εγκατέλειψαν το πτώμα του Ικάριου άταφο. Η κόρη του Ηριγόνη άρχισε να αναζητά τον χαμένο πατέρα της μαζί με τον αφοσιωμένο σκύλο του, τη Μαίρα. Όταν τελικά ανακάλυψαν το άτυχο σώμα του Ικάριου στη ρίζα ενός δέντρου η Ηριγόνη τον θρήνησε και μη αντέχοντας τον πόνο της αυτοκτόνησε, κρεμάστηκε στο ίδιο δέντρο. Ο Διόνυσος για να τιμήσει τους πιστούς του φίλους, τους μεταμόρφωσε σε αστερισμούς. τον Ικάριο στον αστερισμό του Βοώτη, την Ηριγόνη στον αστερισμό της Παρθένου και την πιστή σκύλα Μαίρα στον αστερισμό του Μικρού Κύνα.

Ο μύθος του Αρκτούρου

Η Καλλιστώ ήταν κόρη του Λυκάονα, βασιλιά της Αρκαδίας. Από μικρό κορίτσι ορκίστηκε πίστη και αφοσίωση στη θεά Άρτεμη και πως θα μείνει για πάντα παρθένα, να την υπηρετεί και να τη συνοδεύει. Έτσι πήγε να ζήσει μαζί της στο δάσος κυνηγώντας άγρια θηρία. Κάποτε την είδε ο Δίας και την ερωτεύτηκε. Για να την ξεγελάσει, πήρε τη μορφή της Άρτεμης και την ανάγκασε να ξαπλώσει μαζί του. Η Καλλιστώ γέννησε ένα γιο. Ο Δίας όμως ήξερε πως αν το μάθαινε η Ήρα θα θύμωνε με την Καλλιστώ, γι' αυτό και την μεταμόρφωσε σε αρκούδα. H Καλλιστώ μεταμορφωμένη σε αρκούδα, τριγυρνούσε χρόνια στα δάση ψάχνοντας το γιο της, τον Αρκάδα. Όταν τον βρήκε, άντρα πια, θέλησε να τον αγκαλιάσει. Εκείνος καθώς δεν ήξερε πως η αρκούδα ήταν η μητέρα του, ετοιμάστηκε να τη σκοτώσει. Ο Δίας όμως τους λυπήθηκε και για να αποτρέψει τη μητροκτονία, τους μεταμόρφωσε σε αστερισμούς (τη Μικρή και τη Μεγάλη Άρκτο) και τους πήρε κοντά του στον ουρανό. Η Ήρα, που δεν έπαψε να είναι θυμωμένη, ζήτησε από τον Ωκεανό, το ποτάμι που περιβάλλει τη γη, να μην τους αφήσει ποτέ να λουστούν στα νερά του. Έτσι οι δύο αυτοί αστερισμοί δεν δύουν ποτέ. Ο Δίας όμως για να τους γλιτώσει για πάντα από τη ζήλια της Ήρας τοποθέτησε κοντά τους και ένα άλλο αστέρι τον Αρκτούρο, το όνομά του οποίου σημαίνει ο φύλακας της Άρκτου (άρκτος + ούρος), για να τους συνοδεύει και να τους προστατεύει στην αιωνιότητα.