Ο κατακλυσμός του Δάρδανου

Στην Ελληνική μυθολογία, ο Δάρδανος ήταν γιος του Δία και της Ηλέκτρας, θυγατέρας του Άτλαντος, και ιδρυτής της πόλεως Δαρδάνου στο Όρος Ίδα της Τρωάδος.

Ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς αναφέρει  ότι η πατρίδα του Δαρδάνου ήταν η Αρκαδία όπου ο Δάρδανος και ο μεγαλύτερος αδελφός του Ιασός (ή Ιασίων) κυβέρνησαν ως βασιλείς μετά τον Άτλαντα. 

Ο Δάρδανος παντρεύτηκε τη Χρυσή, θυγατέρα του γίγαντα Πάλλαντα, από την οποία απέκτησε δύο γιους: τον Ιδαίο και το Δείμα. Μετά από μία μεγάλη όμως πλημμύρα, οι επιζώντες, που ζούσαν στα βουνά που είχαν μετατραπεί σε νησιά, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: η πρώτη παρέμεινε με το Δείμα βασιλιά ενώ η άλλη έφυγε μακριά, καταλήγοντας τελικά στο νησί Σαμοθράκη. Εκεί ο Ιασός (Ιασίων) κεραυνοβολήθηκε από τον Δία όταν ερωτεύθηκε την θεά Δήμητρα στην προσπάθειά του να συνευρεθεί μαζί της. Ο Δάρδανος και ο λαός του βρήκαν τη γη φτωχή και οι περισσότεροι από αυτούς εγκαταστάθηκαν στην Ασία.

Ωστόσο μια άλλη καταγραφή αναφέρεται από τον Βιργίλιο στην Αινειάδα, ότι ο Αινείας σε ένα όνειρό του μαθαίνει από τους προγονικούς Πενάτες ότι ο “Δάρδανος και ο Πατέρας Ιάσιος” και οι Πενάτες οι ίδιοι προήλθαν από την Εσπερία που αργότερα ονομάστηκε Ιταλία.

Άλλες καταγραφές δεν αναφέρουν ούτε την Αρκαδία ούτε την Εσπερία, αν και αναφέρονται σε πλημμύρα και μιλούν για τον απόπλου του Δαρδάνου από τη Σαμοθράκη στην Τρωάδα.

Όλες οι καταγραφές συμφωνούν ότι ο Δάρδανος ήλθε στην Τρωάδα από τη Σαμοθράκη και εκεί τον καλωσόρισε ο βασιλιάς Τεύκρος γιος του ποταμού Σκαμάνδρου και της νύμφης Ιδαίας από τον οποίον η μεν Χώρα ονομάζονταν Τευκρίς, οι δε κάτοικοι Τεύκροι. Ο Τεύκρος υποδέχθηκε τον Δάρδανο φιλόφρονα και έδωσε σ΄ αυτόν σύζυγο, την κόρη του Βάττεια ή Βατέα από την οποία και απέκτησε δυό γιους τον Ίλον, (κατ΄ άλλο μύθο τον Τρώα), και τον Εριχθόνιο. (Ο Διονύσιος αναφέρει ότι η Χρύση, πρώτη γυναίκα του Δαρδάνου, είχε πεθάνει.) Ο Δάρδανος, μετά τον θάνατο του πεθερού του, γενόμενος βασιλιάς ονόμασε την χώρα Δαρδανία κτίζοντας και νέα ομώνυμη πόλη.

Ο Δάρδανος θεωρείται ο εισηγητής στη χώρα του της λατρείας της θεάς Αθηνάς, της οποίας και κατασκεύασε δύο αγάλματα εκ των οποίων το ένα ήταν το Παλλάδιο, καθώς επίσης, και υπό του ανεψιού του Κορύβα, που τον είχε ακολουθήσει από την Σαμοθράκη, τα μυστήρια των Καβείρων. Εκ του Δαρδάνου όλοι οι απόγονοί του βασιλείς της περιοχής οναμάσθηκαν Δαρδανίδες. Πρώτος κληρονόμος της βασιλείας του ήταν ο γιος του ο Εριχθόνιος της Δαρδανίας.

Κατά τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα, ο Δάρδανος επίσης είχε ένα γιο που λεγόταν Ζάκυνθος από τη Βατέα και αυτός απετέλεσε τον πρώτο οικιστή του νησιού που αργότερα ονομάστηκε Ζάκυνθος. Το αρχαίο κάστρο της νήσου φέρει το όνομα Ψωφις,ισχυρής πόλης της Αρκαδίας,με πρώτο οικιστή τον Ερύμανθο που επίσης είναι πρόγονος του.

Ο Διονύσιος επίσης λέει ότι ο γιος του Δαρδάνου Ιδαίος έδωσε το όνομά του στα Ιδαία όρη, δηλαδή στο Όρος Ίδα, όπου ο Ιδαίος έκτισε ναό στη Μητέρα των Θεών (την Κυβέλη) και ίδρυσε μυστήρια και τελετές, που τηρούνταν ακόμη στη Φρυγία τα χρόνια του Διονύσου.

Κατ΄ άλλο επίσης μύθο ο Δάρδανος μετέβει στην Τροία από την Κρήτη και σε παραλλαγή αυτού ότι ο Τεύκρος μετέβει από την Κρήτη στη Τροία όπου διαδέχθηκε εκείνος τον Δάρδανο στη βασιλεία της Τροίας.

Σύμφωνα με τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα, λοιπόν ο Δάρδανος έφυγε από την Αρκαδία για να ιδρύσει μία αποικία στο βορειοανατολικό Αιγαίο Πέλαγος. Όταν άρχισε ο κατακλυσμός του Δαρδάνου, το έδαφος πλημμύρισε και το βουνό στο οποίο κατέφυγε μαζί με την οικογένεια του για να επιβιώσει, δημιούργησε το νησί της Σαμοθράκης. Μετά το τέλος της πλημμύρας έφυγε από τη Σαμοθράκη και πήγε στη Μικρά Ασία. Φοβούμενος μία νέα πλημμύρα δεν έχτισε κάποια πόλη, αλλά περιφερόταν για τα επόμενο πενήντα χρόνια. Ο εγγονός του, ο Τρως, τελικά έχτισε μία πόλη, την Τροία ή οποία πήρε και το όνομα του

Για τον κατακλυσμό αυτό γνωρίζουμε ότι συνέβη μεγάλη πλημμύρα και σκέπασε τις πεδιάδες της Αρκαδίας και τα όρη δεν ήσαν ικανά να θρέψουν τους κατοίκους. Έτσι έμεινε εκεί μόνον ο Δίμας με μέρος των κατοίκων.

Ο Δάρδανος και Ιασίων με τους υπόλοιπους Αρκάδες πέρασαν στην Σαμοθράκη και έκτισαν ναό προς τους Θεούς. Επειδή δε η Σαμοθράκη δεν ήταν ικανή να τους θρέψει, διότι ήταν σχετικά άγονη, έμεινε εκεί μόνον ο Ιασίων με μερικούς άλλους, ο δε Δάρδανος πέρασε με τους υπολοίπους στην Ασία. Με αυτό συμφωνούν και οι γενεές, διότι ο Δάρδανος ήταν μίαν γενεά μεταγενέστερη του Πάλλαντος. Από το γένος του Δαρδάνου ως την γενεά του Έκτορος μεσολαβούν επτά γενεές. Άρα ο Δάρδανος πήγε πολύ προ του Τρωικού Πολέμου στην Ασία και είναι προπάτωρ των Τρώων, οι οποίοι ήσαν επίσης Έλληνες,. Ο Κατακλυσμός του Δαρδάνου συνέβη το 9.000 περίπου χρόνια Π. Ε 

Σύμφωνα με τον Διόδωρο Σικελιώτη, ο κατακλυσμός του Δάρδανου ήταν ο παλιότερος από όλους. Ο Διόδωρος μεταφέρει μια παράδοση των κατοίκων της Σαμοθράκης (έζησε τον 1ο μ.χ. αιώνα),  ενώ ο Δάρδανος ήταν μυθικός βασιλιάς της Αρκαδίας, που έζησε στα χρόνια μετά τον κατακλυσμό. Ο Διόδωρος δίνει μια περιγραφή του φαινομένου και συγκεκριμένα αναφέρει ότι τα νερά ήρθαν από του Εύξεινο Πόντο, υπερχειλίζοντας αρχικά τις Κυάνεες Πέτρες (Βόσπορος), προς την Προποντίδα και στη συνέχεια προς το βορειοανατολικό Αιγαίο. 

Οι περιγραφές του κατακλυσμού στην Σαμοθράκη έχουν πράγματι εξαιρετικό ενδιαφέρον:  

«Τώρα θα σας διηγηθώ την ιστορία των νησιών του Αιγαίου αρχίζοντας από  την Σαμοθράκη… Το νησί κατοικούσαν αυτόχθονες… λένε ότι στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Σαόννησος… Οι Σαμόθρακες διηγούνται ότι πριν από τους κατακλυσμούς που έγιναν σε άλλους λαούς συνέβη εκεί ένας άλλος μεγάλος κατακλυσμός στην διάρκεια του οποίου άνοιξε το στενό στις «Κυανές πέτρες» (οι μυθικές συμπληγάδες) και στην συνέχεια (άνοιξε) ο Ελλήσποντος. Γιατί η θάλασσα του Εύξεινου πόντου ήταν πρώτα λίμνη και φούσκωσε σε τέτοιο σημείο που από   την πίεση του ρεύματος ξεχύθηκαν με ορμή τα νερά στον Ελλήσποντο και κατέκλυσαν μεγάλο μέρος από  τα Ασιατικά παράλια και όχι και λίγη πεδινή έκταση της Σαμοθράκης μετατράπηκε σε θάλασσα. Και γι’; αυτόν τον λόγο στα μεταγενέστερα χρόνια μερικοί ψαράδες ανασύρουν με τα δίχτυα τους λίθινα κιονόκρανα, γιατί ακόμα και πόλεις κατακλύστηκαν απ’; τα νερά. Κι’ όσοι γλίτωσαν απ’ τον κατακλυσμό κατέφυγαν στα ψηλότερα μέρη του νησιού. Αλλά καθώς η θάλασσα ανέβαινε ολοένα και ψηλότερα, ευχήθηκαν στους θεούς του τόπου κι’; όταν σώθηκαν σε ανάμνηση του γεγονότος ύψωσαν πέτρινα σύνορα γύρω-γύρω απ’; το νησί κι’; έκτισαν βωμούς. Είναι φανερό λοιπόν ότι η Σαμοθράκη ήταν κατοικημένη πριν απ? τον κατακλυσμό» Διόδωρος Σικελιώτης ιστορική βιβλιοθήκη 

Τα αποτελέσματα της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας (από το Πανεπιστήμιο Columbia των Η.Π.Α.) επιβεβαιώνουν την διήγηση.

Ο καθηγητής Γεωλογίας του πανεπιστημίου Αθηνών Ηλίας Μαριολάκος, έδειξε ότι αυτός κατακλυσμός, μπορεί να έχει συμβεί μόνο στο χρονικό διάστημα από 12.500 έως 14.500 χρόνια πριν από σήμερα.. Αυτό προκύπτει από τα χαρακτηριστικά των φυσικογεωγραφικών συστημάτων της περιοχής, σε συνδυασμό με τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούσαν τότε, και με το πώς αυτές μεταβλήθηκαν.

Πριν 18.000 χρόνια υπήρχαν παγετώνες στο βόρειο ημισφαίριο της γης και η στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ χαμηλότερα σε σχέση με τη σημερινή (125 έως 150 μέτρα χαμηλότερα). Τεράστιες ποσότητες νερού ήταν δεσμευμένες σε μορφή πάγου, σε παγετώνες ύψους 3 χιλιομέτρων. Πριν 18.000 χρόνια, όταν άρχισαν να λιώνουν οι πάγοι, ο Εύξεινος Πόντος, η Προποντίδα και το βορειοανατολικό Αιγαίο δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους, επειδή οι σημερινοί θαλάσσιοι δίαυλοι του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων (Ελλήσποντος) ήταν τότε ξηρά. 

Τα μεγάλα ποτάμια της ΒΑ Ευρώπης και της δυτικής Ασίας, που εκβάλουν στον Εύξεινο Πόντο, τον τροφοδότησαν με το νερό των πάγων που έλιωναν στο βορρά, η στάθμη της θάλασσας στον Εύξεινο Πόντο (που ήταν τότε μια κλειστή λεκάνη με γλυκό νερό), ανέβηκε γρηγορότερα από την αντίστοιχη της παγκόσμιας θάλασσας, υπερχείλισε τον Βόσπορο και από την Προποντίδα μέσω των Δαρδανελίων έφθασε στο ΒΑ Αιγαίο.

Το ερώτημα είναι πως τα γνώριζε όλα αυτά ο Διόδωρος; 

Το πιθανότερο είναι ότι το φαινόμενο του κατακλυσμού έκανε τόσο μεγάλη εντύπωση στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής, ώστε διατηρήθηκε η ανάμνησή του στην προφορική τους παράδοση (μύθο) για πάνω από δέκα χιλιάδες χρόνια!

 

  

Στην εικόνα πάνω δεξιά φαίνεται η κατάσταση που επικρατούσε στην παγωμένη Ευρώπη πριν 18000 χρόνια: η καμπύλη ε’-ε’ οριοθετεί τις περιοχές που ήταν καλυμμένες από τους παγετώνες, η Β-Β αντιστοιχεί στο τότε όριο δενδρώδους βλάστησης ενώ η Α-Α αντιστοιχεί στο σημερινό όριο των μόνιμα παγωμένων εδαφών.

Στις εικόνες με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, βλέπουμε την Νήσο Δήλο, ενωμένη με τα γειτονικά της νησιά. Η λέξη Δήλος σημαίνει αυτή «που φανερώνεται». Στη μυθολογία η Δήλος είναι το νησί που γέννησε η Λητώ τον Απόλλωνα. Βέβαια Δήλος μπορεί να σημαίνει και το γεγονός ότι ξεχώρισε από την γειτονική ξηρά λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.

Με τον τρόπο αυτό συνδέονται οι μυθολογικές περιγραφές με τις φυσικο­γεωλογικές μεταβολές που συνέβησαν στο πρόσφατο γεωλογικό παρελθόν

πηγές " ιστότοπος Ελλήνων Δίκτυο"

Ιστότοπος Γεωμυθολογίας - Μαριολάκος Ηλίας