Απόλλωνας και Λητώ

Ο Απόλλωνας υπήρξε ο θεός του φωτός (γι’ αυτό αποκαλείται και Φοίβος (<ρ. φάω = φωτίζω, ουσ. φάος = φως) = φωτεινός), των οραμάτων, της μουσικής, των τραγουδιών και της ποίησης (προστάτης των καλών τεχνών), ο αιώνιος έφηβος. Ακόμη είναι ο Θεός της θεραπείας αλλά επειδή πολύ συχνά στην αρχαία Ελλάδα όποιος είναι ικανός για το καλύτερο, είναι ικανός και για το χειρότερο, ο Απόλλωνας είναι ο θεός της πανούκλας και των αρρωστιών αλλά και της μαντικής τέχνης, είναι ο δίδυμος αδελφός της Θεάς Άρτεμης.

Ο Απόλλων στα πιο αρχαία χρόνια λεγόταν και Απέλλων και ο Νοέμβρης μήνας στο Δελφικό ημερολόγιο ονομαζόταν, Απελλαίος. Ονομαζόταν Νουμήνιος Απόλλωνας γιατί κανόνιζε τους  μήνες και την πορεία τους.  Έτσι η αρχή κάθε μήνα ήταν αφιερωμένη στο θεό Απόλλωνα και είχε τα επίθετα Εβδομαίος, Εβδομαγής. Κάθε έβδομη μέρα του μήνα ήταν ιερή, αφού ήταν μέρα της γέννησής του. Οι κύκνοι της Μαιονίας, πανάρχαια πόλη της Μ. Ασίας, κατά τον Αλεξανδρινό λόγιο και ποιητή Καλλίμαχο ( ύμνος εις Δήλο, 249, 254) είχαν κάνει εφτά φορές το γύρο της Δήλου, άδοντες τον τοκετό της Λητούς. Σε αυτήν την ανάμνηση, έβαλε ο Απόλλωνας εφτά χορδές στη Λύρα του, Σχετίζεται ο αριθμός εφτά με τις εφτά φάσεις της σελήνης  και ανήκει στον Απόλλωνα, αφού αυτός προΐσταται στο χρόνο, στο μήνα, στη μέρα και στην ώρα. 

Τα παιδιά στην αρχαίας Αθήνα και γενικά  στις Ιωνικές πόλεις την Άνοιξη και το Φθινόπωρο έλεγαν τα κάλαντα προς τιμήν του Θεού Απόλλωνα κρατώντας την Ειρεσιώνη. Το μεν Φθινόπωρο για να τον ευχαριστήσουν για τη σοδειά που τους χάρισε τη δε Άνοιξη για να τον παρακαλέσουν να πάει καλά η σοδειά. 

Ο Απόλλωνας – Φοίβος- θεός του ήλιου δίνει το φως της ημέρας  και η αδελφή του Άρτεμις –Φοίβη –θεά της σελήνης  δίνει το φως της νύκτας στους ανθρώπους.

Τον έλεγαν και Λύκειο θεό =  θεός του φωτός, Αιγλήτην θεό = λάμποντα θεόν, αλλά τον αποκαλούσαν, Ξανθό και Χρυσοκόμην Θεό όλα αυτά δηλώνουν τον λάμποντα , τον φωτίζοντα τον κόσμο.  Ήταν Δειγενέτης, που σημαίνει αναγεννώμενος αδιάκοπα. Ακερσολόμης, που τα μαλλιά του δεν κόπηκαν ποτέ. Εκήβολος, που τα χαρακτηριστικά του πλήττουν από μακριά. Ως Δήλιος Απόλλωνας γράφθηκε από τον Όμηρο και  διηγείται τη ένωση του Δία με της Λητώς.

 Ήταν ο Απόλλωνας αληθινά ο θεός σωτήρας κάθε αδύναμης ψυχής. Ήταν λυτρωτής του ηθικού κακού. Οι αρχαίοι προφήτες του Θεού κατέχουν συγχρόνως τη γνώση της μαντείας, της θεραπείας, μα και του καθαρισμού, όπως εκείνος αποκαθάρθηκε, σαν σκότωσε τον Πύθωνα στους Δελφούς. Είναι ο Καθάρσιος θεός. Τώρα ο θάνατος για παραπτώματα ξεχάστηκε και οι αμαρτάνοντες  δεν κρημνίζονται στη θάλασσα ούτε εξορίζονται από την  πολιτείας τους.

Ήταν θεός Σωτήρ. Ήταν ο επανορθωτής των εγκλημάτων, όταν ο υπαίτιος αληθινά μετανοούσε και ζητούσε καθαρμό και απολύτρωση. Αγγιζόμενος με κλαδί δάφνης, της ιερής δάφνης, έπαιρνε συγχώρηση  και ήταν  προστατευόμενος του Θεού.  Γινόταν πιστός υπηρέτης του θεού ως την ημέρα που θα αισθανόταν ο ίδιος πως ο εξιλασμός του ήταν αρκετός.  Τότε επέστρεφε στους συγγενείς του, στους φίλους του. Ο Απόλλωνας ήξερε  ότι με τη συγχώρηση και την ανοχή δείχνει ο άνθρωπος την εξέλιξή του και ιδιαίτερα την αληθινή του ΓΝΩΣΗ που τον θα οδηγήσει στην πνευματική του ανύψωση.

Το όνομά του προέρχεται:

α) από το στερητικό "α" και τη λέξη "πολλών", δηλαδή αυτός που δεν προορίζεται για τους πολλούς. Ίσως, να θεωρήθηκε πως λόγω των μαντικών του ικανοτήτων, τις οποίες σε λίγους ανθρώπους μετέδιδε, ήταν ο θεός «των λίγων και εκλεκτών».

 β) ίσως σχετίζεται με τη φράση «ἀπέλλαι σηκοί» = ιεροί λίθοι, κατά τον λεξικογράφο Ησύχιο, οι οποίοι ήταν σημαντικοί στη λατρεία του θεού

  γ) από το ρήμα «πέλομαι ή πολέω-ῶ» = περιφέρομαι, κινούμαι πέριξ

     δ) με τη λέξη «ἀπελος» = ισχύς, δύναμη.

ε) από το ρήμα απ –ολλυμι = καταστρέφω εντελώς, σκοτώνω, σφάζω

• Ιερά σύμβολα του είναι:  ο τρίπους, η κιθάρα, η λύρα και το τόξο ή βέλος

• Τα ιερά του ζώα είναι: ο λύκος, το γεράκι, ο κύκνος, το κοράκι, ο πετεινός, ο τζίτζικας, το δελφίνι και το κριάρι. 

•   Ιερά φυτά του: η δάφνη, η άρκευθος, η μυρίκη, το ηλιοτρόπιο και ο υάκινθος

Ετυμολογία της λέξης Λητώ:

v  Α) από το ρήμα λανθάνω και λήθω ( ο ενεστώς είναι λήθω και συναντάται σπάνια ) σημαίνει διαφεύγω την προσοχή κάποιου, είμαι άγνωστος, παραμένω αθέατος.

v Β) ο Γ. Μπαμπινιώτης θεωρεί ότι το όνομα «Λητώ» είναι αβέβαιης ετυμολογίας, αλλά δέχεται πως εφόσον η Λητώ ήταν μητέρα – θεά που προερχόταν από την Μικρά Ασία, ίσως έχει κοινή ετυμολογική προέλευση με την Λήδα, δηλαδή από το λυδικό lada «γυναίκα, σύζυγος». Οι αρχαίοι θεωρούσαν την Λητώ θεά της νύχτας