Φωκικός Μεδεώνας

Ο Μεδεώνας ήταν παραθαλάσσια πόλη της αρχαίας Φωκίδας στα βόρεια παράλια του Κορινθιακού κόλπου. Η πόλη ήταν κοντά στην αρχαία Στείριδα. Σήμερα η περιοχή ανήκει νομό Βοιωτίας.  Η ακρόπολη του Φωκικού Μεδεώνα βρίσκεται στον λόφο των Αγίων Θεοδώρων όπου και το ομώνυμο εκκλησάκι στην κορυφή, πριν από το εργοστάσιο αλουμινίου,στην παραλία Στειρίου.  Ο Μεδεών, ήταν ήρωας της πόλεως.

Ο Μεδεώνας καταστράφηκε από τον στρατό του Ξέρξη στο πέρασμά του από την Φωκίδα. Όταν τον επισκέφθηκε ο Παυσανίας κατοικούνταν μόνο ο παράλιος οικισμός.

Η περιοχή έχει κατοικηθεί από τα πρωτοελλαδικά χρόνια ενώ η ακρόπολη φαίνεται να τειχίζεται την μυκηναϊκή εποχή. Τα ελάχιστα σωζόμενα τμήματα της οχύρωσης είναι κυκλώπειας τοιχοδομίας. Τα νεότερα  τείχη που διατηρούνται ως και σήμερα, ανήκουν στον 4ο αι π.Χ. και δείχνουν μία ακμάζουσα παραλιακή πόλη του κορινθιακού με ηγετική θέση στην ευρύτερη περιοχή.

Η ακρόπολη τειχίζεται στα βόρεια και δυτικά της τμήματα, ενώ στα η νότια απότομη πλαγιά καταλήγει στην θάλασσα προσφέροντας φυσική προστασία. Στα ανατολικά το τείχος σώζεται αποσπασματικά.

Η πρώτη ανασκαφή στην περιοχή έγινε το 1907 από τον αρχαιολόγο Γεώργιο Σωτηριάδη και έφερε στο φως τμήμα αρχαίου νεκροταφείου πλησίον της ακρόπολης.

Στην ίδια την ακρόπολη δεν έχουν γίνει ανασκαφές πλην της ανακάλυψης ενός μικρού θολωτού τάφου, ο οποίος ανασκάφηκε στην βόρεια πλαγιά του εσωτερικού της ακρόπολης.

Η εσωτερική του διάμετρος είναι 3 μ. Δεν σώζεται η θόλος και το βόρειο τμήμα του, ενώ έχει δρόμο και διατηρείται ο λίθος του υπέρθυρου και το πλαϊνό δωμάτιο.

Ακόμα υπάρχουν δύο δεξαμενές ύδατος, λαξευμένες στον φυσικό βράχο και είναι κλεισμένες με πλέγμα γιατί υπάρχει κίνδυνος πτώσης, μιας και το άνοιγμά τους είναι στο επίπεδο του εδάφους.

Μία επιγραφή που ανακάλυψε ο Γάλλος αρχαιολόγος Μπωντουέν στην ακρόπολη της Στείριδας την οποία δημοσίευσε το 1881, αναφέρεται στην ισότιμη πολιτική και θρησκευτική ένωση που έγινε γύρω στο 200 π.Χ. μεταξύ Στείριδος και Μεδεώνος.

Η επιγραφή αποτελεί το σημαντικότερο ιστορικό στοιχείο για την περιοχή. Το κείμενο ορίζει ότι η Στείριδα είναι η έδρα των αρχών και ο Μεδεών το επίνειο και ο φρουρός του δρόμου της Κλεισούρας.

Η απόδοση του αρχαίου κειμένου:

Ο θεός δίνει καλή τύχη. Όταν ήταν στρατηγός των Φωκέων ο Ζεύξιος τον έβδομο μήνα, έγινε συμφωνία ανάμεσα στην πόλη των Στειρίων και την πόλη των Μεδεωνίων. Οι Στείριοι και οι Μεδεώνιοι είχαν τα ίδια πολιτικά δικαιώματα έχοντες τα ιερά, την εξοχή, τα λιμάνια, όλα ελεύθερα γι΄αυτούς.

Ας είμαστε όλοι εμείς δηλ. οι Μεδεώνιοι ίσοι και όμοιοι με όλους τους Στειρίους και να συμμετέχουμε στην εκκλησία του δήμου και να εξουσιάζουμε μαζί με τους Στειρίους και να δικάζουμε στις δίκες που γίνονται σε όλες τις πόλεις τους ενήλικες. Ας προΐσταται κι ένας ιεροταμίας από τους Μεδεωνίους, αυτός που θυσιάζει στους πατροπαράδοτους θεούς των Μεδεωνίων.

Ας μην είναι αναγκαίο να συμμετέχουν στις δημόσιες λειτουργίες στο Στείρι όσοι Μεδεώνιοι έχουν γίνει άρχοντες στην πόλη τους, ξενοδίκες, πρακτήρες, τεχνίτες, ιερείς, ιεράρχες και από τις γυναίκες όσες ήσαν ιέρειες, εάν τυχόν δεν το επιθυμούν με τη θέλησή τους. Ας προΐστανται από τους Μεδεωνίους και τους Στειρίους όσοι δεν έχουν αξιώματα και να χρησιμοποιούν (λειτουργούν) τα ιερά όπως ορίζει ο νόμος.

Και η χώρα τόσο των Μεδεωνίων όσο και Στειρίων να είναι κοινή σε όλους. Να συμμετέχουν από κοινού σε όλες τις θυσίες, να μην είναι δυνατόν να αποσχιστούν από την συμμαχία, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος. Στην περίπτωση δε που κάποιος από τους δύο δεν μείνει πιστός στους όρους της συνθήκης, να πληρώσει δέκα τάλαντα πρόστιμο. Να γραφτεί η συμφωνία σε στήλη και να αφιερωθεί στο Ιερό της Αθηνάς. Να δοθεί η συμφωνία σφραγισμένη και σε ιδιώτες, μάλιστα στον Θράσωνα τον Λιλέα, μάρτυρες... (ακολουθούν τα ονόματα ενός Ελατέα, ενός Λιλέα, γιου του Θράσωνα που θα φύλαγε την ομολογία σφραγισμένη και ενός από την Τιθορέα).

Κείμενο: Γεώργιος Αθανασόπουλος

Από τα ταφικά ευρήματα  εκατοντάδων τάφων στο λόφο των Αγίων Θεοδώρων διαπιστώνεται ότι ο χώρος κατοικούνταν από τα πρωτοελλαδικά χρόνια  ως το 2^ο αι. π.Χ.

Από τα ταφικά έθιμα των διαφόρων εποχών που μελετήθηκαν – ενταφιασμού ή καύσης- ο συνηθισμένος τρόπος καύσης ήταν να ανοίγουν στο έδαφος λάκκο ελλειψοειδή 1μ. Χ 80 εκατ. Μέσα στον οποίον χυνόταν χοή από μια  πρόχου που κατόπιν θρυμματιζόταν. Πάνω στα κομμάτια της σχηματιζόταν με χοντρά ξύλα πυρά και σε αυτή τοποθετούσαν τον νεκρό συνεσταλμένο. Όταν έσβηνε η φωτιά όλα σκεπάζονταν με χώμα.  Και στις χωρίς καύση  ταφές οι νεκροί ήσαν συνεσταλμένοι μέσα σε πήλινες σαρκοφάγους.     

Σωζόμενα κομμάτια του τείχους του Μεδεώνα 

 

 

 

Θολοτός τάφος

 είσοδος στον τάφο

Πλαϊνό δωμάτιο του τάφου

Δεξαμενή

Δεξαμενή

  Κάποια από τα όμορφα ευρήματα της πόλης του Μεδεώνα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Διστόμου    

 

 

Μελεμβαφής βοιωτικός σκύφος  3ος αι. π.Χ. " ΕΥΗΜΕΡΙΑ"