Άμβρυσ(σ)ος, Άμβροσσος Άμβρωσσος ή Άμφρυσ(σ)ος - το Δίστομο - 6η συνάντηση - 23-3-2018

Η αρχαία Άμβροσσος έχει σημαντική κληρονομιά 3500 ετών, κατοικήθηκε κατά την Προμυκηναϊκή περίοδο (3000-1500 π.Χ) από ένα Πελασγικό φύλο τους Λέλεγες ενώ αργότερα, μετά την γνωστή σε όλους κάθοδο των Δωριέων (1200 π.Χ) από τα βόρεια, οριστικοποιείται η τότε ανάμειξη του πληθυσμού της περιοχής. Πήρε το όνομά της από τον ήρωα Άμβροσσο. Στο Καστρί Διστόμου, στην κορφή του υπάρχουν απομεινάρια από προϊστορικό πελασγικό φρούριο, το Κάστρο εξ ού και η ονομασία Καστρί. Έχει μήκος 800 μ. και πλάτος 2,5 μ.  Στο εσωτερικό υπάρχει ερειπωμένος οικισμός. Έξω από το τείχος, στα νότια, υπάρχει τάφος της πελασγικής περιόδου.

 Ο Παυσανίας όταν έφτασε είδε μια αγορά, όχι μεγάλη, με ανδριάντες μαρμάρινους στημένους σ’ αυτήν, από τους οποίους οι πιο πολλοί ήταν σπασμένοι.

Το μεγαλύτερο μέρος της πεδιάδας που την περιέβαλε ήταν γεμάτη από αμπέλια, ενώ ο περιηγητής αναφέρει την ύπαρξη και χρήση ενός θάμνου, που ονομάζεται κόκκος και χρησιμοποιείται για βαφή. 

  Μοιάζει με το σχίνο αλλά τα φύλλα του είναι πιο σκούρα και πιο μαλακά. Μέσα στον καρπό του κόκκου αναπτύσσεται ένα ζωύφιο. Το οποίο αν βρεθεί στον αέρα μετά την ωρίμανση του καρπού  πετάει και μοιάζει  σαν το κουνούπι. Προτού όμως το ζωύφιο αυτό αρχίσει να κινείται, μαζεύουν τον καρπό της κόκκου και χρησιμοποιούν το αίμα του ζωυφίου για τη βαφή μαλλιού.

 

 Στη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου επήρθε και η αλλαγή της ονομασίας της από Άμβροσσος σε Δίστομο, κατά πάσα πιθανότητα από ένα πηγάδι με δύο στόμια που υπήρχε εκεί. Για μεγάλο χρονικό διάστημα συνυπήρχαν και τα δύο ονόματα..

Λαξευτοί τάφοι

Από επιγραφή του 3αι. μ.Χ.  μαθαίνουμε ότι γίνονταν αγώνες γυμνικοί και ιππικοί καθώς και τα ονόματα των νικητών και τις πατρίδας του.  

Από την Άμβροσσο διερχόταν η Σχιστή οδός, που κατευθυνόταν στην ιερή πόλη των Δελφών.  Η Άμβροσσος έλεγχε τις διόδους της οδού αυτής, όπως και του δρόμου προς τον Κορινθιακό.

Η οχύρωση της Αμβροσσού 

Ο Παυσανίας κάνοντας μνεία στην οχύρωσή της, αναφέρει ότι περιβαλλόταν από διπλό τείχος. Ο καθένας τοίχος από τους περιβόλους είχε πλάτος λίγο μικρότερο της οργυιάς και ύψος, όπου δεν έχει καταρρεύσει 2,5 οργυιές. Η απόσταση από τον ένα περίβολο στον άλλο είναι μια οργυιά, 1,8288 μέτρα.  Η οχύρωση έγινε από τους Θηβαίους για να την προστατεύσουν από τους Μακεδόνες.

 Στην περιοχή δίπλα στο ποδοσφαιρικό γήπεδο του Αμβρυσσέα, πλάι στην ταβέρνα "Ο ΚΑΚΟΥΡΓΟΣ" υπάρχουν τάφοι της μυκηναϊκής περιόδου σε καλή κατάσταση.

Η τύχη της Αμβροσσού στο πέρασμα των χρόνων

Η ΄Αμβροσσος ήταν μία από τις πόλεις που κατέστρεψε το 480 π.Χ. ο Περσικός στρατός του Ξέρξη στο πέρασμά του από την Φωκίδα. Αργότερα καταστράφηκε από τον Φίλιππο Β’ κατά τον Γ’ Ιερό Πόλεμο. Το 198 π.Χ. καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους και το 250 μ.Χ. καταστράφηκε από Γαλάτες και Κέλτες.

 Σήμερα το τείχος της αρχαίας Αμβροσσού διασχίζει  το Δίστομο. Στις πιλοτές αρκετών σπιτιών υπάρχουν κομμάτια της οχύρωσης.  Περπατώντας κανείς μέσα στο Δίστομο θα αναγνωρίσει αρχαίους λίθους χτισμένους  σε σπίτια, μάνδρες και εκκλησίες. 

Ναός της  Άρτεμης Δίκτυννας.

Ο ναός βρισκόταν δύο στάδια από την Άμβροσσο,  στο χώρο του Κέντρου Υγείας Διστόμου.  Εκεί υπήρχε το μεγάλο αρχαίο άγαλμα της θεάς Αρτέμιδος, το θαυμάσιο αυτό έργο τέχνης που ήταν φτιαγμένο όλο από μαύρο μάρμαρο και φαινόταν από την Παραλία.  Η λατρεία της ερχόταν από την Κρήτη. Επειδή οι ιέρειες ήσαν Αντικυριώτισες φαίνεται πως βρισκόταν στον έλεγχο της Αντίκυρας. 

Σήμερα ένας σωρός από «ξεχασμένους» αρχαίους λίθους μας μαρτυρούν τη θέσητου ναού. Καμία ταμπέλα κα καμιά μέριμνα από τις αρμόδιες υπηρεσίες αλλά και από την τοπική κοινωνία του Διστόμου για την ανάδειξη της θέσης του ναού.   

                                        

                     

                                          Αρχαιολογικό Πάρκο της αρχαίας Άμβροσσού 

                                                              








                              


                                                                                                         

                                                                                   

                   
 Αρχαιολογικό Μουσείο Διστόμου