Ναός Ισμηνίου Απόλλωνα στη Θήβα

Ιερό του Ισμηνίου Απόλλωνα

Ένα από τα σημαντικότερα ιερά της αρχαίας Θήβας ήταν το ιερό του Ισμηνίου Απόλλωνος, στον ομώνυμο λόφο νοτιοανατολικά της αρχαίας πόλης. Ο λόφος χρησιμοποιήθηκε ήδη από τον 15ο αι. π.Χ., καθώς εκεί βρισκόταν ένα από τα τρία μεγάλα νεκροταφεία λαξευτών θαλαμωτών τάφων της μυκηναϊκής Θήβας.

Αργότερα ιδρύθηκε εκεί το φημισμένο ιερό, η ιστορία του οποίου έχει να επιδείξει τρεις διαδοχικούς ναούς που κατασκευάστηκαν στο χώρο αυτό κατά την αρχαιότητα. Ο πρώτος κτίστηκε γύρω στα τέλη του 8ου αι. π.Χ. και μετά την καταστροφή του αντικαταστάθηκε στους αρχαϊκούς χρόνους από άλλο ναό, δωρικού ρυθμού, που διατηρήθηκε ως τις αρχές του 4ου αι. π.Χ. Τότε κτίστηκε ο τρίτος ναός, δωρικός περίπτερος, ο οποίος πιθανώς δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Σ' αυτόν ανήκουν τα κατάλοιπα της θεμελίωσης που είναι σήμερα ορατά στην κορυφή του λόφου. Κατά τη μαρτυρία του Παυσανία, στην είσοδο του ιερού υπήρχαν αγάλματα του Ερμή και της Αθηνάς, τα οποία η παράδοση απέδιδε στους μεγάλους γλύπτες Φειδία και Σκόπα. Στο ιερό υπήρχαν πολλά αφιερώματα, κυρίως αγάλματα και τρίποδες με αναθηματικές επιγραφές. Αργότερα ο λόφος χρησιμοποιήθηκε ως παλαιοχριστιανικό και βυζαντινό νεκροταφείο με κτιστούς τάφους που βρισκόταν σε χρήση μέχρι και τον 12ο αι. μ. Χ.

 Η θηβαϊκή γιορτή Δαφνηφόρια 

Ο Παυσανίας αναφέρει κάθε χρόνο γινόταν ιερέας στο ναό ένα παιδί από διακεκριμένη οικογένεια και  το οποίο είχε και τους δυο γονείς, με καλή σωματική διάπλαση και δύναμη. Είχε το προσωνύμιο δαφνηφόρος γιατί  φορούσε στεφάνι από φύλλα δάφνης.

Υπήρχε συνήθεια να αφιερώνουν τρίποδα οι οικογένειες των παιδιών – ιερέων προς τιμήν του Θεού. Ένας τέτοιος τρίποδας ήταν και του Αμφιτρύωνα όταν ο Ηρακλής δαφνηφόρησε.

Η θηβαϊκή γιορτή Δαφνηφόρια είναι γνωστά από αρχαία κείμενα. Έπαιρναν ένα μακρύ ξύλο ελιάς και το στόλιζαν με κλαδιά δάφνης, με διάφορα άνθη, χάλκινες σφαίρες, και ταινίες.

Το ξύλο το ονόμαζαν «κώπη» στειλιάρι ή ραβδί, το κρατούσα το παιδί – δαφνηφόρος  και ήταν επικεφαλής της πομπής. Κατά την πομπή ο δαφνηφόρος είχε μακριά μαλλιά χυτά πίσω, χρυσό στεφάνι στο κεφάλι, λαμπρό φόρεμα μακρύ ως τα πόδια και ειδικά υποδήματα.

Ακολουθούσε χορωδία κοριτσιών με κλαδιά δάφνης στα χέρια που έψελναν ύμνους. Η πομπή κατευθυνόταν στην περιοχή που είχε το όνομα Γαλάξιον, όπου ήταν το τέμενος του Ισμηνίου Απόλλωνα.    

Ισμηνός ποταμός και Θήβα

Ο Ισμηνός είναι ο θεός του ομώνυμου ποταμού στη Βοιωτία, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος ή γιος του Ασωπού και της Μετώπης ή γιος του Απόλλωνα και της Νύμφης Μελίας. Είχε δύο κόρες, τη Δίρκη και τη Στροφίη, δύο πηγές της θηβαϊκής χώρας. Ισμηνός τέλος είναι το όνομα του μεγαλύτερου γιου της Νιόβης και του Αμφίονα. Σκοτώθηκε από τα βέλη του Απόλλωνα. Καθώς πέθαινε, ρίχτηκε στο ποτάμι, που πήρε το όνομά του από το όνομα του νέου άντρα. 

Το γράμμα Α = αριστερά, για την τοποθέτηση του σπονδύλου 

 

Η λέξη " ΕΞΩ¨στον σπόνδυλο γραμμένη για την τοποθέτησή του