Λαφύστιον όρος, Πόντζα

Λαφύστιον (Λαφύττω – Λαφύσσω = καταβροχθίζω   Λαφύστιος =λαίμαργος

 

Σύμφωνα με τον Παυσανία από την Κορώνεια ως το  Λαφυστίο όρος  είναι είκοσι στάδια εκεί υπήρχε τέμενος του λαφυστίου Διός με λίθινο άγαλμά του και βωμό. Εδώ πήγε ο Αθάμας για να θυσιάσει τα παιδιά του. Λίγο πιο πάνω βρίσκεται ναΐσκος του Ηρακλή Χάροπα. Οι Βοιωτοί λένε ότι  εδώ ήταν η είσοδος στον Άδη. Από εκεί βγήκε ο Ηρακλής όταν πήγε να πάρει τον Κέρβερο. Πιστεύεται ότι ο ναΐσκος του Χάροπα Ηρακλή ήταν στη θέση του εξωκλησιού των Ταξιαρχών.

Η λατρεία του Ηρακλή Χάροπα είναι γνωστή σε μας από τις απελευθερωτικές επιγραφές που έχουν βρεθεί εντοιχισμένες στο εξωκκλήσι αλλά και στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, μεταξύ της Κορώνειας και του Σωληναρίου. Μία εξ αυτών βρίσκεται ως δεξιά παραστάδα της ωραίας πύλης και είναι χαραγμένη σε αρχαίο μαύρο λίθο.   

Το απελευθερωμένο πρόσωπο αφιερώνεται στον Ηρακλή Χάροπα και δεν επιτρέπεται να τον υποδουλώσει κανείς στο μέλλον. Η δε ιέρεια του ναού εξουσιοδοτείται να προστατεύει τα δίκαια των προσώπων αυτών, καθώς και όποιος  άλλος πολίτης της Κορώνειας επιθυμεί ή άλλος  Βοιωτός. 
Όποιος σκλαβώσει απελεύθερο χαρακτηρίζεται ιερόσυλος, ορίζεται χρηματικό πρόστιμο υπέρ του απελεύθερου. Η αφιέρωση γινόταν στον Ηρακλή Χάροπα γιατί όταν οργιζόταν ήταν θεός φοβερός.

  

 Στη Πόντζα οι πρόγονοί μας είχαν ανεγείρει ναό των Νυμφών  και Χαρίτων και ναό της Θεσμοφόρου Δήμητρας, που πανηγύριζε το Φθινόπωρο στα Θεσμοφόρια, εις ανάμνηση της αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτων.Οι Ρωμαίοι είχαν κτίσει θερινά ανάκτορα όπου παρέμεναν και οι «κρηνών επιμεληταί» ή «κρηνοφύλακες», που κανόνιζαν τη διανομή των νερών  τα καλοκαίρια. Υπήρχε ακόμη και ειδυλλιακό κοιμητήρι.