Κασσώπη, η πρωτεύουσα της αρχαίας Κασσωπίας

 Η αρχαία Κασσώπη είναι χτισμένη σε ένα μαγευτικό τοπίο στα 650 μ. υψόμετρο, κάτω από τους απόκρημνους βράχους του όρους Ζάλογγο. Αποτελεί ένα φυσικό «μπαλκόνι» με μια καταπληκτική θέα στον Αμβρακικό κόλπο και στο Ιόνιο. Απέχει 27 χλμ. από την Πρέβεζα και ένα χλμ. από το χωρίο Καμαρίνα. Ο αρχαιολογικός χώρος  είναι καλά οργανωμένος, έχει παντού κατατοπιστικές πινακίδες και είναι επισκέψιμος από  τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβρη,   από τις 8.30 – 15.00.  Τηλέφωνα επικοινωνίας: 26820 51010, 26820 89892.

 

Εικόνα 1^η: αεροφωτ. του αρχαιολογικού χώρου – από τον Οδηγό της Εφορείας Πρεβέζης του Αρχ. Χώρου της Κασσώπης

  Η πόλη ιδρύθηκε το πρώτο μισό του 4^ου αι. π.Χ, σε θέση φυσικά οχυρή και στρατηγική και με άριστο προσανατολισμό για τους κατοίκους της,   αποτέλεσε το διοικητικό, πολιτικό, οικονομικό και θρησκευτικό   κέντρο του φύλου των Κασσωπαίων και έφτασε στην ακμή της στα τέλη του 3^ου αι. π.Χ. την εποχή που συμμετείχε στο Κοινό των Ηπειρωτών. Την εποχή εκείνη κτίζονται τα μεγάλα δημόσια κτίρια και ανοικοδομούνται πολλά σπίτια. Ο πληθυσμός της υπολογιζόταν στις 8.000 – 10.000 κατοίκους. Όμως όταν ιδρύθηκε η Νικόπολη από τον Οκταβιανό Αύγουστο, μετά τη νίκη του στο Άκτιο (31 π.Χ), οι Κασσωπαίοι υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη τους και να μετοικήσουν σ’ αυτήν.

Σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το καλά διατηρημένο πολυγωνικό της τείχος, πάχους περίπου 3,50 μέτρων, με περίμετρο 2,630 χιλιομέτρων, που περικλείει μια έκταση 300 στρεμμάτων. Παρατηρώντας με προσοχή  τους πέτρινους ογκόλιθους των τειχών, θα δει ότι με ειδικό σκάλισμα, ο ένας «κλειδώνει» μέσα στον άλλο με σκοπό την αντισεισμική προστασία.

Η Κασσώπη οργανώθηκε με βάση το γεωμετρικό πολεοδομικό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο 20 παράλληλοι δρόμοι (στενωποί) πλάτους έως 4,50μ., με κατεύθυνση  Β-Ν διασταυρώνονται κάθετα, ανά 30 μέτρα, με δύο πλατύτερες οδούς (πλατείαι), πλάτους 6μ., με κατεύθυνση Α-Δ. Η δε  κεντρική οδός (πλατεία), μήκους 950 μέτρων, διέσχιζε την πόλη και κατέληγε στις δύο κύριες πύλες του τείχος της.

 

Εικόνα 2: Μία από τις  20 στενωπούς

 Διαμορφώθηκαν έτσι 60 ορθογώνιες οικοδομικές νησίδες πλάτους περίπου 30μ., ενώ το μήκος τους ποικίλλει από 70-128μ. Στο πλάτος κάθε νησίδας ήταν κτισμένα δύο σπίτια ίσου εμβαδού (225τ.μ.) με μεσημβρινό προσανατολισμό, άρτια κατασκευή και λειτουργικότητα. Η πόλη είχε άρτιο αποχετευτικό σύστημα σύμφωνα με το οποίο τα νερά από τις στέγες και τους λουτρώνες των σπιτιών διοχετεύονταν έξω από το τείχος της πόλης.

Στα αριστερά του κεντρικού δρόμου και σε απόσταση 200μ. περίπου από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου ο επισκέπτης θα δει την Αγορά, το κέντρο του δημόσιου βίου.

Εικόνα 3: Βόρεια Κεντρική οδός. Αριστερά της το Πρυτανείο και η Αγορά

Στον υπαίθριο αυτό χώρο συγκεντρώνονταν οι πολίτες για να παρακολουθήσουν ή να συμμετάσχουν σε ανοιχτές συνεδριάσεις, ψηφοφορίες, δίκες και θρησκευτικές τελετές. Στο χώρο αυτό υπήρχαν δημόσια κτίρια όπως το Ωδείο – Βουλευτήριο (θέατρο χωρητικότητας 2.000 θεατών), οι δύο Στοές, η βόρεια και η δυτική, και το Πρυτανείο, βάθρα και τρεις συνεχόμενοι λίθινοι βωμοί, ο μεγαλύτερος εκ των οποίων φέρει την επιγραφή ΔΙΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ. Βόρεια της Αγοράς δεσπόζει το κτήριο του Καταγωγίου.

 Εικόνα 4: Θέατρο – Ωδείο - Βουλευτήριο

Το Καταγώγιο διαστάσεων 30x32,50μ., ανήκει στα δημόσια κτήρια που κατασκευάστηκαν στα τέλη του 3ου αι. π.Χ. Είναι γνωστό ως Κα- ταγώγιο, δηλαδή δημόσιος ξενώνας της πόλης για τη φιλοξενία τιμώμενων προσώπων και αντιπροσώπων άλλων πόλεων. Σύμφωνα με άλλη ερμηνεία, το οικοδόμημα αποτελούσε την εμπορική αγορά της πόλης, όπου σε κάθε δωμάτιο αντιστοιχούσε ένα κατάστημα με αποθήκη στον όροφο.

 

Εικόνα 5: Καταγώγιο- Ξενώνας

Στα ΒΔ της πόλης βρίσκεται το μεγάλο Θέατρο, το οποίο  κατασκευάστηκε τον 3^ο αι. π.Χ. από ντόπιο ασβεστόλιθο στην πλαγιά του λόφου με χωρητικότητα περίπου 6.000 θεατών. Η θέα από το θέατρο είναι ξεχωριστή. Από εκεί αντικρύζεις  τη χερσόνησο της Πρέβεζας, το Ιόνιο πέλαγος, τον Αμβρακικό κόλπο μέχρι τις ακαρνανικές ακτές.

Εικόνα 6: Ο στενωπός που οδηγεί στο θέατρο της Κασσώπης

Εικόνα 7: Θέατρο

Το Αρχαίο Θέατρο της Κασσώπης μετά από 21 αιώνες ανοίγει για το κοινό και υποδέχεται τους πρώτους θεατές του, το Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου 2023. Θα φιλοξενήσει η παράσταση «Το χάσμα της Κασσώπης» (περισσότερα για την παράσταση: https://epirusgate.gr/to-theatro-tis-kassopis-anoigei-episima-tis-pyles-tou-me-parastasi-ton-septemvrio/).

 

Εικόνα 8: Η θεά από το θέατρο

 

Εικόνα 9: Μόνιμος κάτοικος της Κασσώπης ή επισκέπτης;

Θα μπορούσα να γράψω πολλά για αυτόν το ξεχωριστό αρχαιολογικό χώρο και να κινδυνέψω να γίνω κουραστική  για αυτό σας προτείνω να τον επισκεφτείτε, θα σας ανταμείψει.

 Εικόνα 10: Το μνημείο του Ζαλλόγου όπως φαίνεται από την Κασσώπη

 

Εικόνα 11: μια άλλη στενωπός

 

Εικ. 12: το κοίλον του θεάτρου

 

Οινιάδες

Στις Οινιάδες βρίσκονται οι καλύτεροι σωζόμενοι νεώσοικοι ή νεώρια του αρχαίου κόσμου βρίσκονται στις Οινιάδες

Οι αρχαίες Οινιάδες ήταν χτισμένες στο λόφο Τρίκαρδο ή Τρικαρδόκαστρο με τις βελανιδιές,  στο δέλτα του ποταμού  Αχελώου. Απέχουν 17 χλμ από τον Αστακό και 4 χλμ  δυτικά του χωριού Κατοχή. Ήταν μια από τις σημαντικότερες και στρατηγικότερες πόλεις των Ακαρνάνων.

Το όνομά της υποδηλώνει τόπο παραγωγής οίνου, όμως σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία έχει σχέση με τον βασιλιά της Καλυδώνας, πόλη της Αιτωλίας, τον Οινέα. Ο μυθικός ιδρυτής των Οινιαδών θεωρείται ο μητροκτόνος Αργείος Αλκαιών, ο οποίος μετά από χρησμό του μαντείου των Δελφών ήρθε στην ακαρνανική πόλη προκειμένου να ξεφύγει από τις Ερινύες. Ο Στράβων, μας πληροφορεί ότι το παλιότερο όνομα της πόλης ήταν Ερυσίχη. Πολλοί μελετητές υποθέτουν πως πρωτοϊδρύθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. ως αποικία των Κορινθίων.

Εκεί που κάποτε η λιμνοθάλασσα έγλειφε τη ΒΔ πλευρά του λόφου βρισκόταν  το λιμάνι της, το οποίο ευνόησε την εμπορική δραστηριότητα της πόλης με αποτέλεσμα την οικονομική και πολιτιστική της ακμή. Ήταν καλά προστατευμένο μέσα σε κολπίσκο με τη δική του Ακρόπολη και τους δύο πύργους πάνω του. Ο επισκέπτης σήμερα μπορεί να δει τις εγκαταστάσεις του ελλιμενισμού, τις βάσεις των μεγάλων μεταλλικών κρίκων, δέστρες των πλοίων και τα διαζώματα για την εξώλκυση και επισκευή των πλοίων της εποχής. Ο κλειστός αυτός όρμος είχε άνοιγμα μόνο προς τη δύση απ’ όπου τα πλεούμενα μέσω της λιμνοθάλασσας Κυνίας είχαν άμεση πρόσβαση στο Ιόνιο.

 

Πρόκειται ίσως για τους καλύτερα σωζόμενους νεώσοικους του αρχαίου κόσμου και σ’ αυτό βοηθά το ότι είναι λαξευτοί στο βράχο κι όχι χτισμένοι με υλικά. Ήταν ένα στεγασμένο κτίριο διαστάσεων 41μ. Χ47μ. περίπου, του οποίου η ανατολική πλευρά, ύψους 11μ. είναι σχεδόν εξολοκλήρου λαξευμένη κατακόρυφα  στο φυσικό βράχο. Στο φυσικό βράχο είναι επίσης λαξευμένο το δάπεδό του.

 

Το εσωτερικό του οικοδομήματος διαιρούσαν συμμετρικά πέντε κιονοστοιχίες από δεκαεπτά αρράβδωτους κίονες. Τα ανοίγματα μεταξύ των κιονοστοιχιών κάλυπταν δίρριχτες επιμήκεις στέγες Μεταξύ των κιονοστοιχιών δημιουργούνταν έξι ίσου μεγέθους ράμπες, μέσα στις οποίες τα πλοία σύρονταν στον υπόστεγο χώρο.

Πάνω από κτίριο δεσπόζει ο «κοκκινόπυργος», με σωζόμενο ύψος 10,90μ. και η τοξωτή πύλη, η αποκαλούμενη «αυλόπορτα» καθώς και τα ερείπια ενός δεύτερου πύργου.

 Ο" Κοκκινόπυργος" λόγω του κόκκινου χρώματος των λίθων 

 

 

Η αυλόπορτα

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ο δεύτερος πύργος πάνω από του νεώσοικους

 

 

 

 

 

 

 

 

Το μνημείο χρονολογείται τον 4^ο αι. π.Χ. και λειτούργησε ασταμάτητα για 1500 χρόνια. Όμως ο ποτάμιος θεός Αχελώος, εδώ και 21 αιώνες, με τα φερτά του υλικά κάλυψε σιγά σιγά την έκταση που κάποτε ήταν λιμνοθάλασσα και οι νεώσοικοι έπαψαν να φιλοξενούν πλοία, στέκονται όμως εκεί για να  μας μαρτυρούν το ένδοξο  παρελθόν τους.

Οι αρχαίες Οινιάδες ήταν μια πόλη με ισχυρή οχύρωση, η οποία διατηρείται σε καλή κατάσταση και με μια ακρόπολη στην κορυφή του λόφου με δική της οχύρωση.

Τμήμα της οχύρωσης της πόλης

Εντός της οχύρωσης είναι σήμερα ορατά τα δημόσια κτίρια της Αγοράς (βουλευτήριο, στοά, «οικοδόμημα με οίκους», ναός, Ηρώο), τα οποία ερευνήθηκαν τα τελευταία χρόνια από την Ελ. Σερμπέτη, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, το λεγόμενο «Οικοδόμημα στο λόφο», το οποίο ανασκάφτηκε από τον Αμερικανό αρχαιολόγο B. Powell στις αρχές του προηγούμενου αιώνα (1900-1901), το λουτρό του τέλους της ελληνιστικής περιόδου, με αίθουσες ζεστού νερού, με κρύου νερού και με δωμάτια μυρώματος (ελαιοθέσια) καθώς επίσης το θέατρο. Βρέθηκαν επίσης ενεπίγραφα κεραμίδια, αιχμή δόρατος, νομίσματα της περιόδου 230-168 π.χ. Εκτός των τειχών έχουν ερευνηθεί τάφοι από το ανατολικό νεκροταφείο της πόλης.

Οι Οινιάδες διέθεταν ένα σχετικά μεγάλου μεγέθους θέατρο, με 23 σειρές καθισμάτων,  το οποίο είναι λαξευμένο στον πορώδη ασβεστολιθικό βράχο της πλαγιάς. Σώζεται ένα μέρος των κερκίδων. Είναι κτισμένο κοντά στην Αγορά σε μια θέση με εκπληκτική θέα. Δυστυχώς σήμερα (6-2023) ο επισκέπτης δεν μπορεί να το επισκεφθεί, διότι εδώ και κάποια χρόνια γίνονται έργα, όμως μπορεί να πάρει μια σχετικά καλή εικόνα βλέποντάς το από τα κάγκελα που κλείνουν την είσοδό του.   

Αν ποτέ σας βγάλει ο δρόμος προς τα εκεί επισκεφτείτε τις αρχαίες Οινιάδες, θα ανταμειφθείτε από την ομορφιά του τοπίου και τη γαλήνη του αλλά και από τον σπουδαίο  αρχαιολογικό χώρο.  Ας μην αφήσουμε αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο, όπως και τόσους άλλους, στην αφάνεια με αποτέλεσμα να θεωρηθεί η λειτουργία του «οικονομικά ασύμφορη» και βάλουν  λουκέτο οι αρμόδιοι.   

Αναπαράσταση των νεώσοικων από τον E.L.Schwandner (πηγή εικ.pentalofo.gr)

Άτη και Λιτές

Η θεά Άτη σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία είναι  προσωποποίηση της συμφοράς, των απερίσκεπτων πράξεων, της παραπλάνησης του μυαλού, της συσκότισης του νου σταλμένη από τους θεούς, της ψευδαίσθησης.  Ο Ησίοδος στη «Θεογονία» αναφέρει ότι ήταν κόρη του Δία και της Έριδας και είχε αδελφή τη Δυσνομία. 

 

Από την Ιλιάδα μαθαίνουμε ότι η Άτη, ήταν δυνατή, με πόδια πολύ γερά και γρήγορα για να μπορεί να φτάνει παντού πάνω στη γη και να βλάφτει τους ανθρώπους.  Ξωπίσω της έτρεχαν οι χωλές, αλλήθωρες  και άσχημες Λιτές (προσωποποίηση της μετάνοιας), σταλμένες από τον πατέρα τους, τον Δία, προσπαθώντας να γιάνουν τις πληγές που προκάλεσε η Άτη.

 

Κατά τη συμφιλίωση του Αγαμέμνονα με τον Αχιλλέα, ο αρχιστράτηγος των Ελλήνων, μιλώντας μπροστά σε όλους τους πολεμιστές, έλεγε πως για το κακό που είχε γίνει, το φταίξιμο δεν ήταν δικό του και πως ο Δίας, η Μοίρα και οι Ερινύες του είχαν βάλει στο μυαλό του την Άτη, αυτή που όλους τους ζημιώνει, που μ’ ελαφρό ποδάρι δεν πατά πάνω στη χώμα, μα πάνω στα κεφάλια των ανθρώπων.

 

 Τα θύματά της είναι ανίκανα για λογικές επιλογές, μένουν ανήμπορα να διακρίνουν το ηθικό και το σκόπιμο. Τη δύναμη της Άτης τη φαντάζονταν τόσο μεγάλη, ώστε πίστευαν πως και ο Ζευς ο ίδιος προσβλήθηκε απ’ αυτήν. Έτσι η Ήρα τον παρέσυρε να ορκιστεί τρομερό όρκο, που τον ανάγκασε κατόπιν να επιβάλει στον γιο του τον Ηρακλή να μπει στη δούλεψη του Ευρυσθέα, εκτελώντας τους φοβερούς άθλους που εκείνος του ζητούσε.

 Σύμφωνα με την παράδοση, αυτή ήταν και η αρχή των κακών για τους ανθρώπους. Όταν ο Ζευς κατάλαβε το πάθημά του, άρπαξε την Άτη από τα μαλλιά και την έδιωξε από τον Όλυμπο. Έτσι αυτή ήρθε στη γη, προκαλώντας στους ανθρώπους το κακό και την αταξία. 

 

 Λέτε η Άτης, που κατοικεί πλέον  μόνιμα στη γη, να ναι εκείνη που  "θολώνει" το μυαλό των ανθρώπων και δεν πράττουν το σωστό;

Θα μπορέσουν άραγε οι Λιτές να γιατρέψουν το κακό και να λάμψει το καλό;